طرح ومقاله هتل استان مازندران

تهیه و نگارش : جناب مهندس علی زینالی عظیم (کارشناس ارشد شهرسازی )

به نام یگانه معمار هستی

کلمه معمار از لغت عربی و صیغه مبالغه است به معنای بسیار آباد کننده و عمارت کننده می باشد و از نامهای خداوند است و کلمه معمار با ترکیبات زیادی در ابیات فارسی و در اشعار شعرای فارسی زبان بسیاری به کار رفته است و جالب است که کلمه معمار هم برای آباد کردن و عمارت ظاهری و ساختمانی نیز به کار رفته است و هم به معنای عمارت کردن و آباد کردن دل و درون.

درباره حضرت ابراهیم که کعبه را به دست خود ساخته می گوید:

به معماری کعبه چو دست برد                        زمانه ابراهیم پنداشتش

بشر با نیروی خداداد و عقل دور اندیش خود در می یابد که دوران عمر و زندگی دنیا خیلی سریع سپری می شود و می گذرد و برای جاودانه ماندن و زیست پایدار در دنیا ناچار بایستی آثاری را به وجود آورد که پس از گذشت قرنهای متمادی نامش در دنیا باقی بماند.

تفریح (Recreation)

تفریح از نظر اقتصادی عبارت است از هر گونه فعالیت یا عدم فعالیت که با قصد قبلی و یا میل و رغبت در اوقات فراغت انجام می گیرد. بنابراین، تفریح یک تجربه احساسی و لذت بخشی است که به تمایل افراد در هنگام فراغت به آنها دست می دهد به عبارت دیگر هنگامی که کوچکترین احساسی از اجبار در فعالیت یا عدم فعالیت در زمان فراغت وجود نداشته باشد به طور قطع و مسلم این حالت را می توان تفریح نامید تفریح به طور کلی با کار تباین کامل دارد وجه تمایز آن جنبه فعالیت آن نیست بلکه وضع و حالت و احساسی است که در آن به افراد دست می دهد و آنها را در بر می گیرد. فعالیت ها روزمره زندگی (خوردن خوابیدن و رسیدگی به بهداشت شخصی) حتی اگر خوشایند نیز باشند نمی تواند در رده تفریح قرار گیرد.

تفریح – شامل کلیه تفریحاتی است که در خارج از محیط های بسته و محدود انجام گیرد تفریح در محیط های باز به فضا و منابع نیاز دارد. از مناسب ترین منابعی که می تواند کیفیت تفریح را بالا ببرد می توان مناطق طبیعی و کمتر تغییر یافته را نام برد.

فعالیت های تفریحی

فعالیت های تفریح به آن دسته از فعالیت ها گفته می شود که جزئی از تفریح محسوب می شوند. فعالیت هایی تفریحی یا جنبه رسمی  دارند نظیر بازیها و سرگرمی ها ی ویژه، یا جنبه غیر رسمی دارند نظیر پیک نیک، راه پیمایی و کوه نوردی، ماهیگیری، مسافرت و ... اختیاری بودن، نبود اجبار، غیر رسمی بودن ، از روی طیب خاطر انجام دادن و رغبت کامل از ویژگی های این گونه فعالیت است ارزش این فعالیت ها در ویژگی های این گونه فعالیت است ارزش این فعالیت ها در ویژگی هایی ذکر شده است، که سبب بروز تقاضاهای روز افزون برای آنها می شود. در جامعه صنعتی به دلیل نظم و انظباط کار روزانه یا یکنواختی ملامت آور کارها که معمولاً با فرم خاص و دستوری انجام می گیرد منجر می شود بسیاری از مردم از گذراندن فراغت در تفرجگاهها که به دور از هر گونه جبر است لذت برند و بی دلیل نیست که با پیدا شدن اندک فراغتی، مردم را تا مسافتهای دوری از خود تا جایی که اثراتی از قید و بند شهر نشینی دیده نشود می راند. امروز تفریحاتی که در تفرج گاهها صورت می گیرد شامل مقادیر زیادی از فعالیت ها و یا حتی عدم فعالیت های عادی است.

مقدمه

زندگی صنعتی با اشتغال هر چه تمام تر زمین توسط مکان و فضاهای تولیدی و صنعتی، مکان های کمتری برای استراحت و تفریح افراد جامعه قائل شده است. که این مشکل برنامه ریزی ها را به سمت فضاهای گردشگری بدون آلودگی اطراف شهرها در بستر طبیعی کشانده است که اکثراً به عنوان فضای تنفس شهرها در نظر گرفته شده و از قابلیت زیادی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی برخوردار است. با توجه به این امر پذیرش گردشگران داخلی و خارجی اقامت و پذیرایی از آنها مهم است. کشور ما در این مسئله هنوز دارای مشکلات فراوان است.

هتل:

پذیرش مسافران و سالن هایی برای جشن ها و مهمانی ها، کنفرانس ها، و سمینارها، رستوران، تریا استخر و فروشگاه نمایندگی فروش بلیط و غیره می باشد و کلید وسائل راحتی در آن مهیا گردد.

متل:

در خارج و دور از شهرها قرار می گیرد و علاوه بر کلیه وسایل موجود یک هتل دارای پمپ بنزین، فضای سبز وسیع، ساندویچ فروشی و سوپر مارکت نیز می باشد.

ساختمان بیش از یک طبقه و ویلایی است و اتاق ها حمام و آشپزخانه کوچکی وجود دارد و در بعضی موارد از هتل ها مسافران از آشپزخانه مشترک و عمومی استفاده می کنند. و در قسمتی از هتل محوطه ای را اختصاص داده می شود به کسانی که چادر آورده اند و به مبلغ کمی به عنوان اجاره از آنها می گیرند و کسانی که از این محوطه استفاده می کنند مجازند از سوپر مارکت و رستوران و ... برخوردار شوند. در متل علاوه بر ساندویچ فروشی، رستورانهایی با نرخ مناسب و ارزان نیز دایر می کنند و وسایل بازی از قبیل میز پینگ پونگ و .... را نیز قرار می دهند.

متل ها به علت دور بودن از شهر و وسعت محیط اطراف آن و ایاب و ذهاب مکرر و متحمل شدن هزینه های بیشتر کار قسمت خانه داری از لحاظ نظافت نیز زیادتر می باشد. و حتی باید انبارهایی متعدد برای ذخیره مواد غذای مهم داشته باشند. هزینه آب و برق هم به علت فضای زیادی بیشتر از مخارج هتل ها است....

پانسیون

پانسیون در شهر واقع شده و شامل تعدادی اتاق و سالن غذا خوری به اندازه ای که بتواند غذای ساکنین را تأمین نماید می باشد. معمولاً اتاق ها را ماهانه و سالانه اجاره می دهند و مشتریان خارج از پانسیون را برای صرف غذا نمی پذیرند. کتابخانه و سالن مطالعه که تلویزیون در آن اتاق پیش بینی شده است. در ضمن کتابخانه و سالن غذا خوری پانسیون فقط به اندازه احتیاج اتاقها در نظر گرفته می شود. در پانسیون مقررات خاصی وجود دارد و در ساعات معینی صرف غذا انجام می شود و تا ساعت مشخصی درب پانسیون باز است.

رسورت هتل:

به هتل هائی اطلاق می شود که نزدیک چشمه های مواد معدنی قرار دارند (هتل های مخصوص استراحت)

هتل های کوچک:

در دنیای ما، تعداد زیادی هتل های کوچک و متوسط وجود دارد که غالباً دارای 20 الی 70 تخت می باشند از قبیل هتلها بیشتر به وسیله افرادی اداره می شوند که با سرمایه کمتر به شغل هتل داری اشتغال ورزیده اند. کار هتلهای کوچک در مقابل هتل های متوسط و بزرگ، کمتر است معذالک باید از نظر برنامه ریزی صحیح و اسلوب هتل داری موازین کل را در نظر بگیرند و به نظامی که بر جریان و گردش کار منظم حاکم است پای بند و مقید باشند.

هتل های جوانان:

باید در این هتل ها جنبه های رفاهی و متنوع، و دیگر احتیاجات طبقات مختلف مسافرین و مهمانان مورد اعمال نظر قرار می گیرد. یکی از بهترین اهداف، تأسیس هتل هائی است برای پذیرش جوانان و کودکان با تخصیص قسمتی از هتل های موجود برای این منظور، با تأمین امکانات و کلیه وسایل و لوازمی که بدانها اشاره می گردد.

افرادی که این نوع هتل ها برای آنان در نظر گرفته می شود بین 6 تا 16 سال سن دارند. این گروه به همراه والدین یا سرپرستان خانواده ها عازم مسافرت هستند. قسمت عمده سال را با زندگی عادی و روزمره خود پرداخته یا در مهد کودکها و مدارس به ادامه تحصیل یا انجام تکالیف و برنامه ها مشغول بوده اند، موقعی که به سفر می آیند و در هتلی اقامت می گزینند، خصوصاً در فصل تابستان علاقه و دلبستگی آنان به این است که از مسافرت، حداکثر استفاده را ببرند و به منظور جبران زحمات در طول سال و رفع خستگیها و دلتنگی ها، از هر نوع امکانات و وسایل بازی و وزش و تفنن سالم برخوردار شوند این نوع، علاوه بر وسایل و تأسیسات و تجهیزات و تشکیلات یک هتل عادی، به وسایل و امکانات دیگر نیز که مورد علاقه و نیاز خردسالان و نوجوانان می باشد مجهز هستند و در فضای باز یا بسته، از آن تجهیزات استفاده می شود از قبیل وسایل ورزشی و بازیهای سرگرم کننده مانند پینگ پونگ، ژیمناستیک، تاب، سرسره ، چرخ و فلک، نمایش فیلم و ....

که در خور ذوق و علاقه و طبع افراد که سن و سال می باشد و از این نوع هتلها در مواردی خاص استفاده می گردد.

اتاق خواب آنها تناسبی سنی با رعایت تناسب جدا از هم باشد و تختخواب آنها از رنگ باز و روشن انتخاب شود تنوع برنامه ها برای کم سالان و نوجوانان باید طوری باشد که باعث شادی آنها گردد.

هتل روی چرخ:

امروزه با توجه به رواج روز افزون مسافرت و توسعه دامنه سیاحت و جهانگردی علاوه بر اینکه هتل داران علاقمند به هتل داری بر تعداد و گنجایش هتل ها افزوده و به طرق گوناگون و شیوه های خاصی، وسایل رفاه و آسایش و استراحت میهمانان و مسافرت را فراهم می نمایند مرتباً نیز در مورد ایجاد وسایل جدید رفاهی هستند و به طرق مختلف می کوشند در اطراف و جوانب کار پدیده های تازه ارائه دهند و بر مشکلات مسافران غلبه کرده و آن را عملاً بصورت مطلوب و دل چسب و لذت بخش در آورند. از جمله اینکه هتل های ایجاد کرده اند که روی چرخهای قرار دارد و دارای 18 متر طور و 5/2 متر عرض و 4 متر ارتفاع می باشند، و ظرفیت هر یک از این هتلها عبارت است از : 8 آپارتمان دو نفره که چهارتای آپارتمان آن نسبتاً بزرگ و چهارتای دیگر اندکی کوچک تر است و هر کدام دارای حمام آب سرد و گرم، توالت، وسایل نشیمن برای چهار نفر، دو یا سه تخت برای خواب، رادیو، تلویزیون، کمد جالباسی، اشکاف، تهویه مطبوع و میزی در وسط می باشد. قسمت مجزائی هم دارد که چنانچه مسافری در آپارتمان خود صبحانه یا غذا خورده باشد از این قسمت با داشتن صندلیهای راحت استفاده کند. سقف این قسمت، شیشه ای است و می تواند مسافران را از مناظر دیدنی برخوردار سازد این نوع هتلها علاوه بر موضوع مسافرت در موارد لزوم می تواند به منزله بیمارستان سیار برای کمک به آسیب دیدگان وقایع و اتفاقات و حوادث غیر مترقبه مورد استفاده قرار گیرد.

کمپ:

طبق تعریف بین المللی EBERT در سال 1962 و محل سکونت قابل حمل از طرف استفاده کننده به طور موقت به منظور استراحت در فضای آزاد که عبارتند از کاروان، چادر یا قایق های قابل سکونت، به عبارت دیگر مجموعه سکوهایی جهت چادر زدن با قسمتی در کنار هر سکو جهت روشن کردن آتش و پخت و پز سریع به چند دسته تقسیم می شوند:

1)      اختصاص دارد به افرادی که خواستار چادر زدند.

2)      اختصاص دارد به خانواده هایی که بچه دارو پر سر وصدا هستند.

3)      اختصاص دارد به اردو و تجمع گروهی.

در کنار هر مجموعه سرویس های بهداشتی عمومی قرار دارد.

شاله :

اقامت گاهی کوچک برای اجاره کوتاه مدت از هتل مستقل تر بوده و معمولاً خانواده هایی که متمایلند به صورت دسته جمعی در مکانی ساکن شوند آن را اجاره می کنند. در مجموعه های مسکونی وجود شاله ها در کنار یکدیگر عناصر طراحی لازم است. شمایل فضاهای زیر می باشد:

-        ورودی: حتماً با دو در جهت جلوگیری از ورود هوای سرد بیرون به درون فضا و محلی برای گذراندن چوب اسکی

-        نشیمن و پذیرایی با دید خوب

-        اتاق خواب: با تراز متفاوت نسبت به پذیرایی و نشیمن

-        آشپزخانه: معمولاً به صورت باز (Open)

-        سرویس بهداشتی : در صورت امکان دو عدد، کنار در ورودی و کنار اتاق خواب ها.

بنگالو

ویلایی بسیار کوچک شامل ورودی، نشیمن و پذیرایی و غذا خوری، (فضایی پیوسته و تفکیک نشده)، اتاق خواب، آشپزخانه، سرویس.

آشنایی با مفهوم هتل

عملکرد بنیادی هتل در طی سالیان نسبتاً طولانی که انسان نیازمند به استفاده ازآن شده است، تغییر نیافته و در انواع هتلها، چه کوچک یا بزرگ، در شهر یا خارج از آن برای برگزاری سمینارها و یا هتلهای تفریحی باید جوابگوی خواستهای مهمانان باشد.

قدیمی ترین کاروانسراها و مهمانخانه ها نیز بر همین اساس فعالیت می کردند. مسافر یا میهمانان از درب جلو وارد می شد و در همان جا ضمن خوش آمد گویی، قرار و مدارهای لازم در مورد محل اقامت و غذا گذارده می شد. اصطبلی نیز برای بستن اسبها و نگهداری کالسکه ها در پشت ساختمان پیش بینی شده بود. حیاط پشتی بوسیله همسر کاروانسرا دار و یا سایر خدمه برای آماده کردن غذا مورد استفاده قرار می گرفت. بدین ترتیب، مجموعه به دو بخش مجزا تقسیم می شد. عدم تداخل این دو قسمت باید در ساختمان هتل ها مورد استفاده قرار گیرد و در هیچ زمان مهمانان نباید متوجه اقداماتی که در قسمت خدماتی صورت می گیرد بشود. در عین حال که عملکرد روان قسمت پذیرایی کاملاً وابسته به فعالیت هایی است که در قسمت خدماتی انجام می شود، این دو قسمت باید در عین تفکیک کامل به نحوی با یکدیگر در ارتباط باشند که هر قسمت به شکل روان و مؤثر عمل نماید.

هتل ها با این اهداف ساخته می شوند که بازده اقتصادی مناسبی برای سرمایه گذاری به عمل آمده، داشته باشند.

برای دستیابی به بهترین نتیجه در طرح باید با دو مسئله روبرو شد. در مرحله اول تأمین راحتی کامل برای مهمانان باید مد نظر باشد. این آسایش از لحظه ورود به هتل، گرفتن اتاق، ورود به اتاق، استفاده از غذاها و نوشیدنیهای موجود و گذراندن شب در اتاقی پاکیزه باید احساس شود و در روز بعد که میهمان با اتاقش مراجعه می کند، باید آن را به راحتی و تمیزی زمان ورود به هتل ببیند.

تمام عواملی که در ایجاد این آسایش کمک می کنند، باید در نظر گرفته شوند این عوامل شامل سهولت دسترسی به قسمتهای مختلف از قبیل پذیرش، حسابداری، غذا خوری و چایخانه، اتاق و از یک طرف ارائه خدمات به بهترین شکل در تمام قسمتها می باشند.

تأسیسات و کلاً محیط فیزیکی، بخش مهمی از هتل را در بر می گیرد که باز هم برای ایجاد راحتی و آسایش مسافر نقش مهمی را ایفا می کنند. این فاکتورها شامل رنگ، دکور، نور، هوای سالم و مطبوع با درجه حرارت مناسب، مبلمان راحت و زیبا است که باعث ایجاد محیطی راحت و خوشایند در سالهای اخیر ایجاد محیطی جذاب و در بعضی موارد غیرمتعارف در هتلها بسیار مورد توجه قرار گرفته است و گرچه این امر هزینه های نسبتاً زیادی را جلب می کند، وی متوجه شده اند که جلب توجه میهمانان با بودجه آوردن محیطی جالب و جذاب، بخصوص در فضاهای عمومی هتل ضرورت دارد. در استفاده از فضاهای مرتفع با بکارگیری المانهایی نظیر نورگیر، درخت و گیاهان مختلف، آبشار و آبنما، مجسمه و یا تابلوهای بزرگ دیواری و محیطی متفاوت با فضاهای معمولی که افراد به طور روزمره با آن سر و کار دارند، جستجو می شود تا اقامت کوتاه مدت مهمانان را به صورت خاطره ای به یاد ماندنی و قابل توجه در آورد. تمام انتظاراتی که مهمانان دارند و باید بر آورده شود، نتیجة فعالیتهای است که در قسمت خدمات صورت می گیرد. در این قسمت که تمام امکاناتی که یک مهمان را در مدت اقامتش در هتل راضی نگه می دارد، باید بدون آنکه مرئی باشد، به نحوی اقتصادی تأمین شود. اقتصادی بودن کای یک هتل بطور کامل بستگی به فعالیتهای قسمت خدماتی دارد و از آنجا که این خدمات بستگی به عملکرد کارمندان هتل دارد؛ لذا طرح باید به شکلی تهیه شود که بیشترین کارآیی از هر کارمند، بدون زحمت زیاد به دست آید.

وجه تسمیه هتل

این واژه خود از کلمه «هاستل – Hostel » مشتق شده است که در کشور انگلستان برای نامیدن این مراکز به کار می رفت. مکانهایی را که در آمریکا به همین منظور اختصاص یافت با واژه «این – INN» مشخص می کردند و همراه با این کلمه در مواردی مشابه از عبارت «Offe House » به تعبیر دیگر کلمه «Hotel» یک لغت فرانسوی میباشد،به­معنی­عبارت­بزرگ­که­فرم­امروزی­خود را ازهمان «INN»های­اروپایی­وآمریکایی­گرفته­است.

یک هتل را می توان به زبان ساده چنین تعریف نمود. «مکانی برخوردار از امکانات کافی برای زندگی افرادی که به منظور اقامت موقت بدون مراجعه و از این امکانات استفاده می کنند.»

هتل چیست:

هتل عبارت است از مرکزی که خدمات و سرویسهای مطلوب در ارتباط با غذا، مکان و پذیرایی یک مهمان استفاده کننده از آن هتل را در حد استاندارد تأمین نماید اصول اساسی تأمین غذا، مسکن پذیرایی جهت مهمان یا مسافر در همه جا یکی است با این اصول وسایل و روشهایی که برای تأمین موجودیت آنها به کار می رود دستخوش برخی تغییرات چشمگیر گردیده که موجب بوجود آمدن هتل و تفاوت عمده آن به علاوه مراکز پذیرایی دیگر مانند مسافرخانه، متل، پاتوق مسافران، مهمانسرا یا انواع هتلهای خاص مانند هتلهای دریا نوردان- هوانوردان، گردد.

الف) درجه بندی هتلها:

درجه بندی هتلها براساس زیبایی و نحوه خدماتی است که انجام می دهد و باعث افزایش کرایه اطاق هتل می گردد. بنابراین می توان میزان کرایه اتاق در هتل را نشان دهنده درجه بندی آن دانست. اطاقهای بزرگ با ساختمان عالی و تزئینات و مبلمان گران قیمت نشانه سرمایه گذاری بیشتر است و استهلاک و مالیات عوارض مصرف آب و برق آن نیز بیشتر می باشد که این هزینه های اضافی را به وسیله بالابردن قیمت اتاقهای تأمین می سازند.

ب) تسهیلات و خدمات کامل و خدمات محدود:

تسهیلات خدمات هتلها همان اندازه که مردم و مهمانان و مسافران با هم تفاوت دارند متنوع است و به دلیل تنوع مسئله هتلداری یک صنعت بسیار متنوع و پیچیده است که این نوع تنوع و پیچیدگی مشمول هتلهای لوکس تا متلهای با خدمات محدود می باشد که همین امر باعث گردیده که نتوان یک تفسیر ساده و عمومی از شغل هتلداری را بیان نمود.

در ارتباط با انجام خدمات ارائه در هتلها دو عقیده متضاد وجود دارد. عده ای معتقدند که یک نفر مشتری هتل به چندی جز یک اتاق با یک تشک و رختخواب خوب و یک حمام پاکیزه نیاز ندارند. میهمان هتل به خوبی می تواند بدون استخر شنا زندگی نماید زیرا در خارج از هتل (در زندگی روزمره عادی) کمتر با استخر شنا سرو کار دارد همچنین تابلوهای دیواری گران قیمت دستشویی و توالت خاص، دستگاه تلویزیون رنگی با ویدئو بر طبق این نظریه مورد احتیاج نمی باشد زیرا یک نفر هتلدار عامل محدود (با هزینه محدود) را در دسترس می گذارد.

با صد و هشتاد درجه اختلاف عده ای دیگر معتقدند هتل یعنی تمام سرویس هتل نه تنها باید تسهیلات عالی تقدیم کند بلکه باید ارائه دهنده یک ردیف خدمات کامل انسانی که در دسترس دارد باشد.

ج) انواع هتلها:

در دنیا معمولاً هتلها به سه دسته تجاری – پاتوقی – سکونتی تقسیم می گردد. (در ایران تقریباً هر سه نوع با هم تلفیق گردیده اید.)

روابط عمومی در ایجاد سه عامل بسیار مهم دخالتی سازنده دارد که در این سه عامل در هر حال تعیین کننده موقعیت مخصوص یک هتل خواهد بود.

1-      بدست آوردن و نگهداری یک سنتهای مثبت، شامل نیکنامی و معروفیت و اطمینان نزد مردم.

2-      ایجاد هماهنگی در ارائه خدمات مادی و غیرمادی که ..... برخواسته ها و توقعهای مشتریان باشد.

3-      باقی ماندن در عرصه رقابتها و عرصه تولیدات و خدمات گوناگون و فقط برتری آن.

عملیات ارتباط جمعی به همراهی فعالیتهای مربوط به روابط عمومی هتلها به صورت کار گروهی به انجام می رسد هر نوع فعالیت سازنده و موثری که جهت کسب شهرت و تحکیم موقعیت هتل انجام شود از جمله وظایف و هدفهای روابط عمومی شمرده می شود.

د) دسته بندی هتل

1- از نظر تعداد واحدهای اقامت

کوچک                 200           اتاقه

متوسطه             100-500           اتاقه

بزرگ                 500         اتاقه  به بالا

2- دسته بندی هتل از نظر کیفیت و طرح:

اول دسته بندی عادی هتلها معمولاً براساس درجه بندی کیفی و اقتصادی بودن، به صورت زیر می باشد:

یکه ستاره یا معمولی

دو ستاره یا لوکس

چهار ستاره یا دو لوکس

پنج ستاره یا ممتاز

3- نوع فعالیت همراه با نمونه های آن:

- هتل مرکز شهر

- هتلها و متلهای اطراف شهر

- هتل حومه شهر

- هتل فرودگاه

- هتل بین راه

- مجموعه های تفریحی

- هتل ورزشی

- هتل اسکی (زمستانی)

- هتل آبی

1- هتل مرکز شهر

مرکز شهر دارای هتلهای لوکس، سنتی و هتلهای توریستی است. از مشخصات این هتلها می توان نسبت زیاد زمین ساختمان هتل، ارتفاع زیاد ساختمان آن و امکانات رفاهی اشاره کرد. این نوع هتلها دارای مغازه و فروشگاه می باشند. این مشخصات موجب کارایی بیشتر هتل می گردد.

2- هتل بین راهی

عمدتاً برای مسافرین و رانندگان محلی غذا تهیه می کنند. بنابراین چنین هتلی در تقاطع مهم جاده ها و حومه شهرها ساخته می شود. قیمت­زمین­آنها کم­است­و لذامساحت­نسبتاًبزرگی­داشته­وارتفاع­ساختمان­آنها کم­یا متوسط­است.عمدتاًتمام سرویسهای معمول درهتلهای دیگر را در مقیاس کوچک دارا هستند. در این نوع هتل، اتاق در اختیار مشتری گذارده نمی­شود.

3- هتل فرودگاه

این هتل همانند هتلهای بین راهی است، اما بطور ویژه ای برای مسافرین هوایی غذا تهیه می کند. بنابراین در تمامی طول شب از مسافرین پذیرایی کرده و گاهاً غذای شبانه نیز تهیه می کند. در بعضی مواقع دارای سرویسهای رسمی برای شرکتهای بین المللی است.

4- هتل تفریحی

این نوع هتلها در کنار دریا و یا کوه ساخته می شوند. معمولاً برای تعطیلات سیاحتی غذا تهیه می کنند و دارای تجهیزات لازم برای پذیرایی یک هفته یا دو هفته ای می باشند. رستوران آنها باید بتواند در یک نشست همه میهمانان را جای دهد. این نوع هتلها نیاز به استراحتگاههای وسیع، محوطه بازی، احتمالاً استخر شنا و تأسیسات ساحلی و ورزشی دارند. در ضمن ممکن است شامل سالن کنفرانس نیز باشند.

5- هتل آپارتمانی

اینگونه هتلها، مالکین مشترکی داشته و هر مالک می تواند از یک یا چند آپارتمان تحت مالکیت خود بطور کامل بهره برداری کند. مالک می تواند آنها را اجاره داده یا مستقیماً خودش استفاده کند؛ اما هزینه سرویس مجتمع در بین مالکین، مشترک خواهد بود.

با توجه به اهمیت این مسئله، تأسیس دانشکده جهانگردی در ایران اولین گامهای خود را در جهت شکل گیری بر می دارد تا از این پس تمامی کارمندان هتل های پنج ستاره با مدرک لیسانس از این دانشکده، در هتل ها مشغول بکار شوند.

در حال حاضر با توجه به رشد و پیچیده تر شدن روابط اقتصادی و اجتماعی ملل جهان، نیاز .... به فضاهایی ویژه وجود دارد.

فضایی که بتوان در آن علاوه بر استراحت و تجدید قوا، روابط اقتصادی و اجتماعی با سایر افراد کشور یا نمایندگان کشورهای خارجی برقرار نمود.

این فضاهای بسته به نوع فعالیتی که در هتل رخ می دهد و یا هتل نباید به نوع بخصوصی، از آن شکل گرفته، تعریف می شود و عملکرد خود را پیدا می کند.

6- هتل های مسکونی

بر خلاف میهمانان تجاری، میهمانان این هتلها در آنجا اقامت پایدار اختیار می کنند و معمولاً آن را بوسیله یک قرارداد اجاره مورد استفاده قرار می دهند. معمولاً 70 % هتلهایی که بیش از 25 اتاق دارند، هم دارای میهمانان موقت هستند و هم دارای میهمانان دائم. نوع دیگری تقسیم بندی در مورد انواع هتل ها وجود دارد.

هتلها ساختمانهای بسیار پیچیده­ای هستند که به مناسبت گوناگونی فعالیتهاو انجام­پذیرایی و بالطبع تنوع مراجعین و استفاده کنندگان از آنها، از قبیل اقامت میهامان مراجعه جهت شرکت در سمینارها و مراسم، استفاده از امکانات تفریحی و ورزشی، صرف غذا، ... فضاها و امکانات بیمشاری را طلب می کنند و هر کدام از فضاهای مربوطه نیز نیازمند تجهیزات خاص خود و همچنین رعایت معیارها و ضوابط خاص خود هستند. در این فصل قسمتهای مختلف هتل معرفی شده و روابط بین فضاها بصورت دیاگرام آورده شده است.

امروزه با گسترش ارتباطات و حمل و نقل، صنعت توریسم نیز توسعه چشمگیری یافته است. شهر رویان با داشتن امکانات بالقوه فیزیکی و جاذبه های طبیعی و دیدی زیبا به دریا و جنگل یکی از مناطق جاذب توریسم می باشد. با توجه به حمایت دولت در سالهای اخیر و ایجاد تسهیلات جهت جلب توریست ضرورت می یابد.

یکی از تسهیلاتی که در این راستا می بایست قایل شد، اسکان و استقرار افراد بازدید کننده در محلی مناسب می باشد. طراحی مناسب و دقیق یک مکان زیبا با توجه به تسهیلات و امکانات موجود جوابگوی نیازهای عملکردی نیز باشد عمده ترین عامل در شکل گیری یک پروژه خواهد بود.

انتخاب موضوع مجموعه توریستی و تفریحی رویان ( هتل 5 ستاره ) در واقع مشقی بر این مساله بوده است. در طراحی این پروژه استاندارها و ضوابط مربوط به هتلهای درجه بالا (4 و 5  ستاره) رعایت شده و نیازمندیهای هر فضا با توجه به این استانداردها طراحی شده است. کار و برنامه­ریزی پروژه بر اساس مطالعه و ترجمه کتابی مرجع در زمینه طراحی هتل پایه­ریزی شده است که امید است مورد استفاده و توجه علاقه­مندان به طراحی هتل قرار گیرد.

موضوع طراحی یک هتل در رویان که یکی از زیباترین مناطق ایران است و خود اهداف گسترده و متنوعی را دنبال می کند، موضوعی بزرگ و نیرومند ژرف نگری و نکته سنجی­های دقیق و خاص است. چرا که هتلها اساساً ساختمانهای پیچیده ای می­باشند که هم فضاهای در معرض دید و قابل استفاده برای مشتریان هتل و هم فضاهای دور از دید و خدماتی آن هر یک به نوبه خود بطور مستقیم و غیرمستقیم در جلب رضایت و توجه مشتریان موثرند و مهمتر از ملزومات مربوط به فضای آن عمل برنامه­ریزی و طرح­ریزی هتل است، نظیر میزان تقاضای بازار و رقابت موجود، محل قرارگیری، جنبه­های کاربردی و سطح کیفی آن است. بدین لحاظ طراحی هتل در رویان موضوعی است گویا به لحاظ شرایط مکانی و زمانی خاص امروز ارزش پرداختن به آن را دارد.

مسئله توریسم و گردشگری نیز امروزه به عنوان یک صنعت شناخته می شود و دیگر از جنبه صرفاً گردشگری و تفریح خارج شده و پشتوانه اقتصادی برای هر کشور به حساب می آید که البته تکیه بر جاذبه های خاص گردشگری دارد و بدون ابزار و لوازم جذب، امکان رشد نخواهد داشت و چه بسیار کشورهایی که برای بهره مندی از این مقوله اقتصادی، سرمایه­گذاریهای کلان برای ایجاد جاذبه­های توریستی می نمایند. از جمله در همسایگی ما در امارات که با وجود عدم در اختیار داشتن جاذبه های طبیعی با بنا نهادن هتلهایی با فضاهای داخلی و موقعیتهای خاص و توجه برانگیز سعی در جلب توریسم و توسعه اقتصادی دارند.

عوامل موثر بر پیشرفت:

پیشرفت موفق هتلها و صنعت توریسم بستگی به عوامل متعددی دارد که می توان آن را به 5 شاخه کلی تقسیم بندی کرد:

- بازاریابی؛ عوامل افزایش توریسم، ایجاد فضاهای تجاری و جاذبه های محلی جهت نیازهای آنان است.

- بازرگانی؛ اوضاع اقتصادی و مالی را گویند که ممکن است توسعه دهنده و یا محدود کننده سرمایه گذاری باشد.

- موقعیت؛ دسترسی به سایت های مناسب با خدمات جنبی کافی و امکانات پیشرفت.

- انتخاب صحیح؛ انتخاب صحیح مدیریت و کارشناسی سبب موفقیت یک پروژه است.

- طراحی؛ طراحی مناسب و دقیق با توجه به تسهیلات  و امکانات موجود جهت خلق یک هتل زیبا که جوابگوی نیازهای عملکردی نیز باشد یکی از معیارهای موفقیت است.

1-1-2- نمونه هائی از مکانهای اقامت:

هتلها نمونه ای نیستند که توریست ها و مسافرین و بازدیدکنندگان موقتی از آنها استفاده می کنند سازمان توریسم جهانی دو نوع سیستم عمده اسکان را معین می کند.

- هتلها و مکانهائی شبیه آن

- مکانهای تکمیلی شامل خانه های اجاره ای، آپارتمان، کمپینگ، و سایتهای کاروانی، هتلها و آسایشگاهها

1-1-3- تعریف استاندارد هتلها:

در اغلب کشورها هتل نمونه مکانی است که به مسافران در قبال پرداخت وجه دو سرویس اساسی ارائه می دهد جا و غذا

تعریف جامعی از هتل و مسئولیت ها و اداره آن در بیشتر از یکصد سیستم کلاسیک در پهنه دنیا، بوسیله دولت و نمایندگان کشورها تنظیم شده است. سیستم بین المللی طبقه­بندی هر دو  قسمت رتبه­بندی و متد طراحی را طبقه­بندی می کند ( نشان، فرم ، درجه بندی، ستاره و تاج و سمبلهای دیگر ). نحوه فعالیت هتلها و انحصار آنها نیز متفاوت است. هتلها ممکن است تحت انحصار قرارداد یک یا تعدادی تور باشند و نیز ممکن است سرویس دهی غذا را به اقامت کنندگان منحصر کنند و تنها در دوران تعطیلات باز باشند. هتلها همچنین ممکن است شامل تیپ های مختلف از اسکان باشند. اتاقهای میهمان، سوئیتها، واحدهای مستقل و آپارتمانهای مکمل که از سرویس هتل استفاده می کنند.

تعداد اتاقها:

در سال 1991 در سراسر جهان 000/312/11 اتاق در هتلها و مکانها مشابه آن وجود داشت یعنی چیزی حدود 4/30 درصد افزایش نسبت به 1981 .

انواع هتل:

« با وجود اینکه انواع هتلها زیاد است ولی در حال حاضر بیشتر هتلها را به 5 دسته تقسیم می کنند:

1- هتلهای متوسط: هتل های معمولی در نواحی حومه ای، نزدیک فرودگاهها، بندرها و شهرها

2- هتل های ممتاز: هتلهای واقع شده در مراکز شهرها، با ویژگیهای خاص که سرویس های مورد نظر   برای مراسم گوناگون ارائه می کنند.

3- هتلهای با قیمت مقرون به صرفه: برای استفاده کنندگان TREWSIENT

4- هتلهای مکانها تعطیلاتی – تفریحی: شامل هتل های، مجموعه های تفریحی، دهکده های تفریحی و استفاده های جدید از خانه های ییلاقی

5- سوییت و آپارتمان هتل­ها: آپارتمانها و مجموعه های آپارتمانی همراه با سرویس اضافی ( غذا و ... )

هتلهای خوب مرکز شهر و هتل های مناطق تعطیلاتی می توانند امکانات ورزشی و درمانی مفصل نیز در اختیار خود بگذارند.

توریسم در ایران:

سرزمین ما در ایران، با داشتن فرهنگی کهن و پایدار، متشکل از اقوام، طوایف و عشایر بسیار و تنوع اقلیمی فراوان و برخورداری از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی برای این صنعت آماده است. در میان استانها نیز استان مازندران از امتیازات و جاذبه­های ویژه ای در جذب و جلب توریست در سطح ملی و جهانی بهره مند بوده است که می توان از آن به نفع رونق اقتصادی منطقه و حتی کشور سود جست.

در زمان گذشته کشور ایران به دلیل برخورداری و جایگاه ویژه خود در جغرافیای سیاسی اقتصادی جهان و منطقه و همچنین موقعیت مکانی مناسب در فضای ارتباطی میان شرق و غرب و یا اتکا به تاریخ کهن و فرهنگ کهن و غنی خود، جایگاه برجسته­ای در روابط فرهنگی، اقتصادی و تجاری بین المللی یافته است. از این رو در دهه منتهی به وقوع انقلاب اسلامی جهانگردان، حضور ره به فزونی در کشورمان داشته­اند. با وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357 و حاکمیت اسلام بر مبانی ارزش و اقتصادی ملت ایران دگرگونی حاصل در تلقی جهانگردان از اوضاع اجتماعی و فرهنگی کشور، منجر به کاهش چشمگیری در آمار این صنعت در کشور شده است.

تاریخچه مسافرت و جهانگری:

مردم­در دورانهای­مختلف ومکانهای­متفاوت­بااهدافی­متفاوت­به­سفرمی­پرداختندکه­دراینجابه­ذکرچندنمونه­ازآن­میپردازیم

1- عهد باستان: مردم به تمدنهای ماقبل تاریخ با انگیزه های زیر به سفر می پرداختند: برای کسب غذا، دوری از خطر، رفتن به مکانهایی با آب و هوای مساعدتر و بعدها برای تجارت و تبادل کالا.

2- قرون وسطی: در سده پنجم تا چهاردهم میلادی مسافرت و تجارت رونق خود را از دست داد، مسافرت سخت و خطرناک بود. در این دوره کلیساهای مسیحی نخستین انگیزه جهت مسافرت بود. در سده چهاردهم مسافرت به مقصد زیارت رونق گرفت. نخستین مدرک در مورد مسافرت های دسته جمعی مربوط به سده پانزدهم است.

3- رنسانس: از سده چهاردهم تا هفدهم بیشتر مسافرت ها با هدف کسب دانش وتجربه اندوزی انجام می شد.

4- انقلاب صنعتی: انقلاب صنعتی که از سال1750 تا 1850 ادامه یافت. پایه و اساس گردش­های دسته جمعی شد. در این دوره تغییر مشاغل باعث گسترش طبقه میانی اجتماع گردید و این طبقه توان بیشتری برای تفریح و مسافرت یافت. مردم در روزهای هفته کار کرده و مسافرت ها با اهداف تفریح و تنها در روز آخر هفته انجام می شد.

اجزای تشکیل دهنده صنعت مسافرت و جهانگردی:

1- حمل و نقل و ساختارهای زیربنایی: مقصود از ساختارهای زیربنایی سیستم هایی است که در زیر سطح زمین قرار می گیرند.

2- اقامتگاه و پذیرایی: در جهت تامین نیازهای اصلی مسافر.

3- غذا و نوشیدنی: قسمت بزرگی از هزینه مسافر را تشکیل می دهد. بنابراین بسیار مورد توجه می باشد.

4- خدمات جانبی: فروشگاهها و خدماتی که می تواند سایر نیازهای جهانگردان را تامین کند، مثل لباسشویی، خشکشویی، خواروبار فروشی و ... و فضاهایی جهت استراحت، تفریح و گردش و ورزش جهانگردان.

ضرورت گردشگری:

نظریات موجود در مورد ضرورت گردشگری را می توان به چهار بخش تقسیم کرد:

1- دلایل اقتصادی                    2- دلایل فرهنگی

3- دلایل اجتماعی                    4- دلایل زیست محیطی

اهداف گردشگری:

1- ساختار فرهنگ اقوام دیگر: ممکن است که یک جهانگرد یا گردشگر در پی شناخت آداب و رسوم و صفتهای یک گروه یا یک جامعه در منطقه باشد. لازم است در این بخش زمینه ای فراهم شود که اهداف و نیازهای این دسته از جهانگردان تامین گردد.

2- دیدن آثار تاریخی: سفر با هدف دیدن بناهای قدیمی، آثار تاریخی، موزه ها و آشنایی با تاریخ یک کشور دیگر.

3- زیارت اماکن مقدس:درهرسال­سفرهای زیارتی در جهان با نیت زیارت اماکن مقدس در ادیان مختلف صورت می گیرد.

4- سرگرمی و ورزش: این مورد دیگر هدف گروههایی است که به جهانگردی از زاویه سرگرمی، ورزش و فعالیتهایی نظیر کوهنوردی، ماهیگیری، بازدید مسابقات مهم ورزشی و ... علاقه دارند.

5- هدفهای تخصصی و تجاری: تمایل به سفر برای شرکت در کنگره های علمی، المپیادهای تخصصی، نمایشگاهای بازرگانی و یافتن بازارهای جدید.

رابطه بین تکنولوژی و صنعت جهانگردی:

صنعت جهانگری در دو دهه شاهد رشد بسیار سریع بوده و تغییرات چشمگیری در آن رخ داده است. در نتیجه این تحولات بازاریاب ها به این واقعیات پی بردند که در این صنعت تنها نباید به ارائه خدمات مسافرتی اکتفا کنند.

تغییر در سلیقه ها و شیوه های تصمیم گیری و ویژگی های مصرف کننده ها تفاوت زیادی را بین مسافران امروزی یا دیروزی بوجود آورده است. باید به­صراحت بگوئیم مسافران آن زمان تجربه کافی در زمینه مسافرت نداشتند و پیچیدگی سیستم توزیع خدمات­صنعت­جهانگری باعث­شد که­استانداردهایی­برای­ارائه مجموعه خدمات­مربوط به­سفرهای دسته­جمعی ارائه­گردد.

بر عکس مسافران امروزی تسهیلات بهتری دارند، با جنبه های مختلف سفر آشناتر هستند و برای سفرها ویژه، سلیقه ها و نظرهای بهتری دارند. علاقه آنها به سفرهای سنتی بر فرآیند تصمیم گیری آنها اثر می گذارد. کامل و روشن بودن اطلاعاتی که به مسافر داده می شود به عنوان یکی از متغیرهای اصلی برای تامین رضایت مسافر  به حساب می آید.

نقش جهانگردی در توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه

جهانگردی را می توان به منزله نیروی محرک توسعه اقتصادی در تمام کشورها محسوب داشت هر کشوری با کوشش در سرمایه گذاری مناسب در زمینه جهانگردی می تواند وارد کننده جهانگرد بوده و به رشد اقتصادی خود کمک کند.

نقش جهانگردی در درآمدهای ارزی کشورها:

در برخی از کشورها گاه تا 90% کل درآمدهای ارزی، ناشی از جذب توریست می­باشد. از جمله کشورهایی که در زمینه جذب توریست سرمایه گذاریهای زیربنایی انجام داده اند، اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، ترکیه و یونان هستند. سواحل این پنج کشور بخش وسیعی سواحل شمال و شرق مدیترانه را اشغال کرده اند.

کرانه دریای خزر در ایران

از جمله مناطقی که امکانات فراوانی جهت گسترش توریسم در اختیار ما قرار می­دهد، سواحل جنوبی دریای خزر می باشد، این سواحل حدود 680 کیلومتر قسمتهای شمالی دو استان مازندران و گیلان را در بر گرفته است. از آستارا در استان گیلان تا بندر ترکمن در استان مازندران.

جاذبه­های طبیعی در این دو استان شامل طیف وسیعی از عوامل طبیعی از جمله دریا، سواحل جنگلها، پارکهای طبیعی و جنگلی، ییلاقی، کوهستانی ، تالابها، چشمه های آب معدنی، رودخانه ها و زیستگاههای وحش و پرندگان می باشد.

اهمیت اقتصادی، فرهنگی توریسم در این منطقه می تواند اهمیتی در حد بخش کشاورزی آن داشته باشد. چند نمونه از مناطق تفریحی موجود در ایران که دارای جلوه های جذب توریست هستند عبارتند از: کلاردشت، تالاب انزلی، پارک ملی گلستان، منطقه ترکمن، پارک ملی دریاچه ارومیه، منطقه حفاظت شده گنو و ...

دریاها و سواحل آنها، تالابها، رودها، چشمه ها و آبشارها، جزایر و مراکز آب معدنی همگی می توانند از جاذبه های توریستی باشند. دریای خزر و سواحل زیبای آن نیز از جمله مهمترین منابع آبی جاذب توریست در استان مازندران می باشد.

بررسی وضعیت فعلی کرانه دریای خزر:

دریای مازندران از ظرفیت و قابلیتهای بس بالایی در زمینه بهره برداریهای توریستی برخوردار است که در نوع خود شاید کم نظیر باشد. چرا که چشم انداز دریایی آرام، نیلگون، کرانه های ماسه ای، جلگه سرسبز، کوههای بلند و سر به فلک کشیده است . اما علیرغم قابلیت های وسیع توریستی متاسفانه تجهیزات توریستی این سواحل به جز در موارد معدود و محدود در چند دهه­اخیر از رشد چندانی برخوردار نبوده­است و از این نوار ممتد و استثنایی کرانه ای بهره برداری های مطلوبی به عمل نمی­آید.

در حال حاضر این کرانه ها بیشتر پذیرای توریست های فصلی داخلی می باشد، که اغلب برای استفاده از دریا  به ویژه در اواخر بهار  و فصل تابستان و زمان تعطیلی مدارس به این دریا سرازیر می شوند. در صورتی که با اندک سرمایه گذاری و توجه می توان این منطقه را جهت استفاده توریست حتی برای چهار فصل سال آماده کرد. سواحل دریای خزر عمدتاً ماسه ای با شیب نسبتاً ملایمی به دریا بوده که به دلیل فقدان تاسیسات استخراج و پالایش نفت اغلب بسیار تمیز و سالم است.

این سواحل در بسیاری مناطق مستقیماً به جنگل و یا دامنه­های کوهستانی منتهی می­شود. عبور جاده ساحلی از سواحل خزر بسیاری از نقاط آن را قابل دسترسی ساخته است.

سواحل دریای خزر به لحاظ دسترسی به منابع غنی آب شیرین سطحی با زیر زمینی، امتیاز افزونی در جلب توریست و ارائه خدمات فراغنی و استراحتی دارد. پس با توجه به پتانسیل های موجود در کرانه دریای خزر باید مناطق بالقوه جهت پذیرش توریست را شناسایی کرد و مورد بهره برداری قرار داد.

استان مازندران

بنابر اطلاعات آماری موجود، تعداد جهانگردان و ایرانگردانی که به مازندران مسافرت کرده اند، در چند دهه اخیر در حال افزایش بوده است. با توجه به رشد فزاینده جمعیت شهرنشین کشور و فاصله تهران بزرگ هر سال میلیون ها نفر توریست داخلی برای گذراندن اوقات فراغت به این منظقه وارد خواهند شد. بدیهی است افزایش تقاضای توریست بستگی کامل به عرضه خدمات و تسهیلات و تجهیزات مورد نیاز خواهد داشت که باید حتماً مورد توجه قرار گیرد.

تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی در مازندران

تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی به واحدهایی گفته می شود که برای خدمات رسانی مجوز فعالیت یا پروانه بهره برداری، نظارت، درجه بندی، تعیین نرخ و آموزش پرسنل آنها جزئی از وظایف تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی میباشد.

تقسیم بندی اینگونه واحدها به شرح زیر می باشد:

1- مجموعه واحدهای اقامتی شامل هتل ها و مهمانپذیرها که در استان تعداد 92 واحد اقامتی وجود دارد که شامل 62 هتل درجه بندی شده و 30 مهمانپذیر فعال می باشد. بر طبق آمار سازمان ایرانگردی و جهانگردی استان، 106 پروژه احداث هتل، هتل آپارتمان، متل، مهمانپذیر و مجتمع مسکونی نیز در بخش خصوصی سرمایه گذاری و در حال اجرا می باشد.

2- واحدهای پذیرایی بین راهی شامل رستورانها، چلوکبابی، قهوه خانه، ساندویچ فروشی، سوپر اغذیه، سفره خانه های سنتی و... می باشد که بر اساس محورهای ارتباطی استان به این شرح فهرست می شود: جاده سواد کوه، جاده هزار، کندوان، فیروزکوه.

3- دفاتر خدمات مسافرتی جهانگردی که تعداد 85 دفتر در استان موجود است که در زمینه های سفرهای گروهی تورگردانی و فروش بلیط کار می کنند.

بازدید کنندگان از استان مازندران تا سال 1367

سال	تعداد نفر 1000=1
1346	584
1351	953
1356	2180
1366	2900
1367	3200

آمار توریست مراجعه کننده به استان مازندران و شهرستان ساری طبقه آخرین آمار موجود سال 1380

سال	استان مازندران	شهرستان ساری
1370	3348000	28809
1371	4537000	39285
1372	3988000	35492
1373	6502000	53238
1374	8295000	70985
1375	14505000	124225
1376	11216000	97606
1377	13190000	115353
1378	16271000	141273
1379	1810400	171749

جاذبه های توریستی در استان مازندران

اکثر نقاط ساحلی دریای خزر از جاذبه­های جهانگردی متنوع برخوردار است و اقتصاد قسمت اعظم منطقه می تواند به اقتصاد جهانگردی متکی باشد.

بخش غربی مازندران  از رامسر تا بابلسر  و امتداد آن در شرق و غرب گیلان دارای جاذبه های جهانگردی بسیاری است.. البته ناگفته نماند سایر نقاط نیز عاری از این جاذبه نیستند.

علاوه بر نوار ساحلی، بخش کوهستانی منطقه نیز ار استعدادهای فوق العاده برای جهانگردی برخوردار است. در حال حاضر از کلیه منابع و جاذبه های جهانگردی در منطقه بکلی استفاده نمی شود و یا استفاده از آنها در وضع بسیار ابتدایی قرار دارد و باید در خصوص برنامه های جدید بیشتر تحقیق شود.

استان مازندران دارای جاذبه های گوناگون و متنوعی است که بیشتر دارای جاذبه هایی در بخش طبیعتگردی می باشد که مازندران به دلیل برخورداری از آنها در ایران دارای رتبه ممتاز بودن و به همین دلیل حدود 92% از گردشگران با انگیزه ی گذراندن اوقات فراغت و استفاده از طبیعت به مازندران سفر می کنند. قله دماوند با 5671 متر ارتفاع بعنوان یک جاذبه طبیعی بین المللی به همراه دریای خزر و صدها تالاب، چشمه آبگرم معدنی، آبشار، جنگل، دریاچه، نقاط ییلاقی و... مازندران را در ایران و حتی در جهان صاحب جایگاه مهمی کرده است.

استان مازندران

در چشم اندازی از ستیغ البرز تا فیروزکوه دریا همه جا جنگل است و سبزه. سبزه بر تن سنگ و خاک، خشت و چوب، بر کوه و دره و دشت روئیده است و از هر روزنی بوی نم دریا، بوی چوب پوسیده درختان، بوی دود آتش از بوته ها، بوی هزاران گل، بوی سبزه و مه بر همه چیز معلق است.

نم باران بر همه چیز است و صدای ریزش باران بر شاخه ها همراه نوای مرغی غریب و همهمه گنگ درختان انبوه به هنگام باران با صدای ریزش باران بر بامهای سفالی و گالی پوش بر کشتزارها و شالیزارها به همراه عطر ریحان و نعنا و نارنج و پرتقال در هم می آمیزد. اینجا همه آَشنایند و مهربان که فرزندان دریابند  طبیعت پر برکت.

سرزمین مازندران به مانند نواری باریک بین کوههای البرز و دریای خزر واقع است سرزمین حاصلخیز و سرسبزی است که مانند سایر نواحی ساحلی دریای خزر از بارندگی فراوان برخوردار است.

مردم سراسر ساحل از طریق قایقرانی و صید و شکار پرندگان دریایی گذران عمر می­کنند.

ماهیان قابل بهره برداری در دریای مازندران دو دسته اند: ماهیان استخوانی  سفید، سوف، کفال، کپور، ماش، آزاد و... و ماهیان غضروفی استروژن  انواع ماهیان خاویاری شامل اوزون برون، تاس ماهی، فیل ماهی. شکار در شمال ایران تا سالیان اخیر فعالیت اقتصادی مکمل درآمد خانوار شمرده می شده است. پرندگانی مانند مرغابی و حشی خوتکا را در کنار مردابها و آبگیرها شکار می کنند.

تا قبل از سال 1376 دو استان مازندران و گیلان، استانهای شمالی کشور را تشکیل می­دادند اما در پی تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی در سال 1376 استان گلستان مرکب از هفت شهرستان و به مرکزیت شهر گرگان با مساحتی بالغ بر 203807 کیومتر مربع در جنوب شرقی دریای خزر از استان مازندران جدا شد و استان مازندران با مساحتی حدود 3/24091 کیلومتر مربع در شمال ایران در سواحل جنوبی دریای خزر باقی ماند.

مازندران را به اسم طبرستان می شناختند. پایتخت قدیم این ولایت، شهر ساری بود که بر رودخانه تجن یا تیجینه رود در سه فرسخی دریا قرار گرفته بود. مازندران مسکن اقوامی باستانی و مهاجر است.

فعالیت عمده در استان مازندارن کشاورزی و فعالیتهای وابسته به آن است. زراعت برنج در نواحی جلگه های غربی و مرکزی و پنبه در نواحی جلگه ای شرقی و در کوهپایه ها باغداری غالب است و دامداری و پرورش کرم ابریشم و زنبورداری و پرورش ماهی و جنگلداری و صنایع چوب بری و صیادی و ماهیگیری از فعالیت های اقتصادی این استان اند. کشت برنج در نواحی ساحلی جلگه ای و کشت پنبه و مرکبات در نواحی دشتی دور از ساحل معمول است و دو نوع دامداری عشایری و دامداری مبتنی بر بهره برداری فصلی را داراست.

موقعیت مکانی و وسعت استان مازندران

استان مازندران با مساحتی در حدود 3/24091 کیلومتر مربع در شمال ایران واقع است این استان تقریباً 45/1 درصد از کل مساحت کشور را شامل می شود. استان مازندران بین 35 درجه و 47 دقیقه تا 36 درجه و 35 دقیقه عرض شمال و بین 50 درجه و 34 دقیقه تا 54 درجه و 10 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است.

حد شمالی آن دریای خزر و ترکمنستان و حد شرقی استان گلستان، حد جنوبی آن استان های تهران، سمنان، قزوین و حد غربی آن نیز استان گیلان است.

موقعیت سیاسی و اداری استان مازندران

استان مازندران به 15 شهرستان، 36 شهر، 38 بخش و 104 دهستان تقسیم شده است و بر پایه برآورد سال 1376 دارای 3549 آبادی می باشد. شهرستان ساری بزرگترین و شهرستان بابلسر کوچکترین شهرستان آن است.

موقعیت طبیعی

استان مازندران از دو قسمت آبی و خشکی تشکیل شده است، که بخش آبی آن شامل دریای خزر، مانداب و تالاب ها و حوضچه های آبریز فرعی است و قلمرو خشکی آن نیز از نظر توپوگرافی به سه بخش جلگه های ساحلی، دامنه های تپه ماهوری و رشته کوههای البرز تقسیم می شوند.

اقلیم آب و هوا

استان مازندران با توجه به ویژگی های توپوگرافیک، هیدرولوژیک، اکولوژیک و پوشش گیاهی دارای سه نوع آب و هوا به شرح زیر می باشد:

1- آب و هوای معتدل مرطوب گرم که دامنه ها و ارتفاعات متوسط را می پوشاند.

2- آب وهوای معتدل مرطوب گرم بسیار سرد که در ارتفاعات بالاتر وجود دارد.

بطور کلی جلگه مازندران دارای آب و هوای معتدل مرطوب است که معروف به آب  هوای معتدل خزری است. عوامل مؤثر در آب و هوای این استان عبارتند از: وجود کوههای البرز، جهت قرار گرفتن آنها، ارتفاع مکان، نزدیکی به دریا، پوشش گیاهی، بادهای محلی، عرض جغرافیایی و پیش آمدن توده هوای شمالی و غربی.

1- جریان هوا:

بطور کلی چند جریان هوا از خارج از منطقه به این استان وارد می شود که عبارتند از:

- جریان هوایی که از شمال و شمال شرقی از سیبری بطرف مازندران می آید و این توده در زمستان باعث سردی هوا و ریزش برف و باران شده و در تابستان به ندرت وزیده و سبب خنکی هوا می گردد.

- جریان بادهای غربی که از طرف اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه وزیده که در زمستان باعث ریزش باران شده و در تابستان بر رطوبت هوا می افزاید و همچنین باعث شرجی شدن آن می گردد.

- جریان هوای شرقی که از طرف آسیای شمال شرقی، پس از عبور از صحرای قره قوم وارد دریای خزر شده و بر منطقه اثر می گذارد. گرمای بیش از حد این جریان به وسیله رطوبت دریا تعدیل شده و کاهش می یابد.

- بادهای محلی معروفی نیز از جمله باد سورتوک (Sortock) از سیبری در زمستان، باد خوش آباد دره نور، اوزرواگیل و اوباد سام به این استان می وزد.

2- دما:

مطابق داده های آماری حداکثر مطلق درجه حرارت در ماههای گرم از 5/33 تا 5/44 درجه و حداقل درجه برودت در ماههای سرد از 2- تا 12- درجه سانتی گراد متغیر است گرمترین ماه سال مرداد با بیش از 37 درجه سانتیگراد و سردترین ماه سال در جلگه ها، آذر با حداقل 3- درجه سانتیگراد می باشد.متوسط درجه برودت در ماههای سرد 8- درجه سانتیگراد می باشد. میانگین دمای سالانه در جلگه شرقی اندکی بیش از جاهای دیگر استان می باشد. ( برخلاف بارش، تغییرات دمای سالانه در قسمت های مختلف ساحل دریای خزر چندان زیاد نیست.)

3- رطوبت و بارندگی:

استان مازندران یکی از مناطق مرطوب و باران زای طراز اول است. میزان رطوبت آن در ماههای مختلف، تغییرات اندکی می کند ولی در وضعیتهای مختلف توپوگرافیک متفاوت است.

مشاهده می شود که میزان رطوبت و بارندگی در غرب و جلگه های مرکزی بیشتر از شرق و ارتفاعات است. ( اکثر بارندگی های منطقه در ماههای سرد به وقوع می پیوندد و اندازه آن در جلگه غربی بیش از ارتفاعات و جلگه شرقی است.)

زمین شناسی

ارتفاع منطقه مازندران بین 28- متر زیر سطح آب های آزاد تا 270 متر بالای سطح دریا متغیر است. بخش جلگه ای منطقه از رسوبات رودخانه های هراز و بابل و... که از ارتفاعات البرز سرچشمه می گیرند، تشکیل شده و زمین های زراعی­خوبی را بوجود آورده­است. دامنه­و رشته کوه البرز متشکل­از گرانیت،بلوکهای بارانی، سنگهای رسی و آهکی میباشد.

خاکها

خاکهای استان از انواع خاکهای جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی تشکیل شده اند.

خاکهای جلگه ای:

که به علت عقب نشینی دریای خزر، زمینهای ساحلی از زیر آب بیرون آمدند که بر روی این زمینها لایه های نسبتاً ضخیمی از رسوبات نرم دریای انباشته شده که قسمت قابل توجهی از خاکهای منطقه را تشکیل می دهد.

خاکهای کوهپایه ای:

در نواحی­کوهپایه­ای­خاکهای­قهوه­ای­جنگلی­آمیخته­با خاکبرگ،قابلیت­رویشی­مناسبی­برگیاهان­جنگلی­دراین­نواحی­بوجودمیآورد.

خاکهای کوهستانی:

در نواحی کوهستانی مرتفع سنگهایی مثل گرانیت قهوه ای وجود داشتند که پس از تشکیل آرن و گرانول های خرد شده به تدریج خاک رس تشکیل می شود. این خاکها به دلیل فقدان پوشش گیاهی در معرض جابجایی بوده و در نتیجه بارش های تند به سرعت از سطح زمین شسته می شوند.

پوشش گیاهی

سرزمین مازندران از لحاظ پوشش گیاهی از غنی ترین مناطق ایران است، پوشش گیاهی مازندران را می توان به دو دسته تقسیم نمود:

1- جنگل: جنگلهای مازندران یکی از منابع مهم ثروت کشور به حساب می آیند جنگلها نه تنها در اعتدال هوا و تنظیم رودها نقش دارند بلکه از لحاظ صنعتی نیز بسیار حائز اهمیت اند.

2- مراتع: مراتع به سه صورت هستند، مراتع ییلاق در ارتفاعات البرز، مراتع قشلاقی که بیشتر در نواحی جلگه ای کناره های رودخانه می باشد و مراتع میان بند که در فاصله میان ییلاق و قشلاق مورد استفاده قرار می گیرد.

آبها

آبهای این منطقه به دو دسته سطحی و زیرزمینی تقسیم می گردند.

1- آبهای سطحی (رودخانه ها): آبهای سطحی استان در 63 شاخه رود جریان دارد که جمع آبدهی سالانه آنها حدود 6 میلیارد مکعب است. رودهای مازندران بر اساس مسیر حرکت به دو دسته تقسیم می شوند: رودهای شمالی جنوبی ( چالوس، هراز، تجن و...) و رودهایی که شرقی و غربی اند ( اترک، گرگان و...)

2- آبهای زیرزمینی: این آبها به دو صورت چشمه و آب بند می باشد. بهره برداری از آبهای زیرزمینی از قنوات و چاه ها می باشد، چشمه ها اغلب از دامنه های شمالی البرز جاری می شوند و آب بندها نیز به صورت استخرهای بزرگی هستند که در طول مسیر رودخانه ها احداث می شوند.

جانوران

استان مازندران دارای انواع مختلف جانوران در نواحی کوهستانی، جنگلی و جلگه ای و استپی می باشد. در این استان پستاندارانی چون گرگ، گربه وحشی، آهو، میش، قوچ، خرس و پرندگانی مانند شاهین، قرقاول، عقاب، کبک و خزندگانی چون مار و لاک پشت و انواع ماهی ها وجود دارند. هر ساله پرندگان مهاجر هنگام زمستان می آیند. اردک، غاز، پلیکان از شمال شوروی به طرف آبهای دریای خزر می آیند و تا اواسط بهار سال بعد در این منطقه زندگی می کنند.

ارتباطات

استان مازندران بر سر راههای مهم ارتباطی کشور قرار گرفته است. این راهها چهار دسته اند:

1- راههای آسفالته: در شرق مازندران از طریق محور آزاد شهر- بجنورد به مشهد ارتباط دارد و در غرب چهار شاخه است: 1- جاده کناره به گیلان، 2- جاده چالوس (کندوان) به کرج، 3- جاده هراز از مازندران (امل) به تهران، 4- جاده فیروزکوه از طریق ورسک به تهران.

2- راه آهن: گرگان به تهران که در مسیر 26 ایستگاه دارد و این راه از نظر حمل مسافر و کالا اهمیت دارد.

3- راههای آبی: مهمترین آن دریای خزر است که با کشورهای اتحادجماهیر شوروی و اروپا ارتباط دارد.

4- راه هوایی: در شهرهای رامسر، نوشهر و ساری فرودگاههای داخلی ساخته شده است.

ویژگی های تاریخ

سرزمینی که بین دو ولایت گرگان و گیلان و در کنار دریای خزر قرار دارد. و در تاریخ باستان به نامهای مازندران، طبرستان و رویان خوانده میشده است. در کتیبه های داریوش در آنجائیکه از ولایت و ایلات کشور پهناور خود نام می برد، از مازندران نامی نیست. در اعلام جغرافیایی اوستا نیز به همین صورت در دوره اشکانی نامی از این سرزمین نیست.

بررسی باستان شناسی و یافته هایی چون زیور آلات و اسلحه های گوناگون وجود تمدن در شرق مازندران را از قرنهای پیش از میلاد ثابت کرده است.

دشت مازندران در ادوار تاریخی، حاکم نشین منطقه مازندران بوده است و دارای شهرهای تاریخی مثل آمل، ساری، تمیشه، طوسان، رویان و جریران بوده است. در دوره مغول ( قرن 7 هجری) مازندران و به تبع آن شهر ساری همچون سایر نقاط کشور صدمات فراوانی رامتحمل شده است

ویژگی های معماری استان مازندران

معماری کلان در این استان بر خلاف معماری شهرهای کویری که یک حجم یکپارچه و بستر صلب را تشکیل می دهد، احجام ریز با قرار گیری هم جهت و منظم در کنار هم می باشند که نمای زیبایی را به وجود می آورند.

مشخصه های معماری مازندران بطور خلاصه به این صورت است: از اره های سنگی بلند، بدنه های ساده، پنجره های مربع یا مستطیل ساده، سبک شدن معماری از پایین به بالا، استفاده از سقف های 4 ترک، شیروانی های بیرون زده، ساختمان های یک لایی، ریزدانگی.

در قدیم در این استان مانند مناطق دیگر اغلب کوچه ها و معابر، تنگ بوده ولی امروز با دگرگونی های اجتماعی و اقتصادی و توسعه شهرنشینی، خیابان های وسیع تر با میادین بزرگ در تمام شهرها به چشم می خورد.

یک نمونه معماری بومی استان مازندران

نماد کوچکترین واحد معماری در مازندران می باشد. این بنا از یک اطلاق در پایین یک آلاچیق با سقف چهار ترک در بالای آن تشکیل شده است. که فضای پایین زمستانی و فضای تابستانی در بالای آن قرار دارد. پلان مربع کامل، قرارگیری بازشوها در چند جبهه، فضای باز و سایه در طبقه بالا همگی حاکی از هماهنگی این بنا با اقلیم آن منطقه دارد.

سقف چهار ترک کامل سفالی با لبه های بیرون زده آبچکان شره آزاد و سازه سبک چوبی. طبقه بالا لمبه کوبی چوبی زیر سقف، بدنه های ساده با یک پنجره در وسط و خطوط تقسیم بندی مصالح و در پایین نیز از اره سنگین سنگی این بنا را به یک از کاملترین بناها تبدیل کرده است. در ساختمانهای بزرگتر این الگو بصورت خطی توسعه یافته و فضاهای بزرگتری را شکل می دهد. و یک ایوان در وسط برای ارتباط بین فضاها بوجود می آید. توسعه های بعد غیر از جهت شرق به غرب در جهت شمال جنوب بصورت خطی ادامه پیدا می کند.

تقسیمات اقلیمی ایران

میزان متفاوت و ترکیب گوناگون عوامل اقلیمی که خود ناشی از تفاوت موقعیت جغرافیایی مناطق مختلف است، حوزه های اقلیمی متفاوتی در جهان پدید آورده که هر کدام ویژگی خاصی دارد.

شهرها و حتی بناها نیز در رابطه با این حوزه های اقلیمی، ویژگی های خاصی متناسب با شرایط اقلیمی خود بدست آورده اند. تقسیمات چهارگانه اقلیم ایران توسط دکتر حسن گنجی بصورت زیر می باشد:

1- اقلیم معتدل و مرطوب ( سواحل جنوبی دریای خزر)

2- اقلیم سرد ( کوهستانهای غربی)

3- اقلیم گرم و خشک ( فلات مرکزی)

4- اقلیم گرم و مرطوب ( سواحل جنوبی ایران)

از میان این چهار اقلیم سایت مورد بررسی این پروژه در اقلیم معتدل و مرطوب قرار دارد، به همین سبب فقط اقلیم مورد نظر بررسی می شود.

اقلیم معتدل و مرطوب:

سواحل دریای خزر با آب و هوای معتدل و بارندگی فراوان، از جمله مناطق معتدل محسوب می شود. این منطقه که به صورت نواری بین رشته کوههای البرز و دریای خزر محصور شده از جلگه های پستی تشکیل شده است که هر چه به طرف شرق پیشروی می کند، رطوبت و اعتدال هوای آن کاهش می یابد. در حقیقت رشته کوههای البرز که حد فاصل دو آب و هوای متضاد هستند، جلگه های پست خزر را از فلات مرکزی جدا می کنند.

از جمله ویژگی های این اقلیم رطوبت زیاد هوا و اعتدال درجه حرارات آن است، دمای هوا در روزهای تابستان معمولاً بین 25 تا 30 درجه سانتیگراد و شب ها بین 20 تا 23 درجه ی سانتیگراد و در زمستان معمولاً بالای صفر است. در این منطقه بارندگی بسیارزیاد و در تابستان به صورت رگبار است. شهرهای رشت، بندرانزلی، بابلسر و گرگان در این منطقه قرار دارند.

تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری

با توجه به شکل گیری و ترکیب معماری بومی مناطق مختلف ایران در می یابیم که ویژگی های متفاوت هر یک از این اقلیم ها، تأثیر فراوانی در شکل گیری شهرها و ترکیب معماری این مناطق داشته اند. بنابراین، تعیین دقیق حوزه های اقلیمی در سطح کشور و دستیابی به مشخصات اقلیمی مناطق مختلف، در ارائه ی طرح های مناسب و هماهنگ با اقلیم هر منطقه اهمیت فراوانی دارد.

به منظور بررسی و مطالعه ی چگونگی معماری بومی مناطق مختلف ایران می توان به منابع متعدد موجود در این زمینه مراجعه کرد. ولی در این قسمت، به منظور تأکید بر اهمیت موضوع و نشان دادن رابطه ی بین اقلیم و معماری هر منطقه، همچنین تفاوتی که تغییر شرایط اقلیمی در معماری بومی مناطق مختلف ایجاد کرده و سرانجام تعیین تیپولوژی معماری ایران برای ساختمانهای معمولی ( مسکونی) و حداکثر استفاده از ویژگی های اقلیمی برای به حداقل رساندن میزان استفاده از سیستم های مکانیکی­درکنترل­فضاهای­داخلی­ساختمان­به­شرح­چندنمونه­وذکر ویژگیهای­معماری­بومی­درچهارمنطقه­اقلیمی­یادشده­می­پردازیم.

این نمونه ها که به طور طبیعی و تا حد زیادی مشکلات حاد آب و هوایی را برطرف کرده اند. البته باید به این نکته توجه داشت که چون مرزهای اقلیمی، رابطه ای با مرزهای سیاسی ندارد و ویژگی آب و هوایی یکسان، مسائل مشابهی را مطرح می کنند، راه حل هایی که ساکنین مناطق اقلیمی مشابه در سطح جهان به آن دست یافته اند، حداقل از نظر معنی یکسان است.

ویژگی های معماری بومی مناطق معتدل و مرطوب

معماری بومی این مناطق که بیشتر کرانه های دریای خزر و دامنه های شمالی کوه های البرز را شامل می شود، به طور کلی دارای ویژگی های زیر است:

1- در نواحی بسیار مرطوب کرانه های نزدیک به دریا برای حفاظت ساختمان از رطوبت بیش از حد زمین، خانه ها بر روی پایه های چوبی ساخته شده اند ولی در دامنه های کوه ها که رطوبت کمتر است، معمولاً خانه ها بر روی پایه هایی از سنگ و گل و در پاره ای موارد بر روی گربه روها بنا شده اند.

2- برای حفاظت اتاقها از باران، ایوانک های عریض و سرپوشیده ای در اطراف اتاق ها ساخته اند. این فضاها، در بسیاری از ماه های سال برای کار و استراحت و در پاره ای موارد برای نگهداری محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.

3- بیشتر ساختمان ها با مصالحی با حداقل ظرفیت حرارتی بنا شده اند و در صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنگین، ضخامت آنها در حداقل میزان ممکن حفظ شده است.

4- در تمام ساختمان های این مناطق، بدون استثناء از کوران و تهویه طبیعی استفاده می شود. به طور کلی پلان ها گسترده و باز با فرم کالبدی آنها بیشتر شکل های مهندسی، طویل و باریک است، به منظور حداکثر استفاده از وزش باد در ایجاد تهویه ی طبیعی در داخل اتاق ها، جهت قرارگیری ساختمان ها با توجه به جهت وزش نسیم دریا تعیین شده است. در نقاطی که بادهای شدید و طولانی می وزد، قسمت های رو به باد ساختمان ها کاملاً بسته است.

5- به منظور استفاده هر چه بیشتر از جریان هوا، همچنین به دلیل فراوانی آب و امکان دسترسی به آن در هر نقطه، ساختمان ها به صورت غیر متمرکز و پراکنده در مجموعه سازماندهی شده اند.

6- به دلیل بارندگی زیاد در این مناطق، بام ها شیب دار است و شیب بیشتر آنها تند است.

انواع فضاهای اقامتی- توریستی در جهان

با گسترش صنعت جهانگردی، تنوع در انواع و مقاصد سفر و به دنبال آن متفاوت شدن نیازها، این دسته بندی ها به حوزه هتل ها نیز نفوذ کرده و انواع هتل ها را باعث شده است، به نحوی که هر هتل پذیری نوع خاصی از جهانگردان می باشد. مهمترین آنها در ذیل آمده است.

متل:

در خارج شهر و معمولاً دور از شهر قرار می گیرد. ساختمان آن بیشتر یک طبقه و ویلایی است و علاوه بر کلیه وسایل موجود در یک هتل دارای فضای سبز وسیع، پمپ بنزین، سوپرمارکت و ... می باشد. متلها به علت وسعت زیاد و دور بودن از شهر،متحمل هزینه­های بیشتری شده وحتی بایدانبارهای­متعدد برای­ذخیره­موادغذایی ولوازم­وسایر احتیاجات داشته باشند.

هتل

در شهرها یا اماکن تفریحی احداث می شوند و دارای اتاق های متعدد برای اجاره و پذیرش مسافران، سالن هایی برای جشن ها و میهمانی ها، کنفرانس ها و سمینارها، رستوران ها، تریا، استخر، امکانات ورزشی و... می باشند و کلیه وسایل راحتی مسافران در آن مهیا می گردد وبر اساس درجه هتل و نوع خاص امکاناتی که ارائه می دهد دارای انواع ارزان قیمت، لوکس، سوپرلوکس، تفریحی، هتل مرکز کنفرانس و هتل گردهمایی می باشند.

هتل آپارتمان

در شهر واقع شده و تعدادی سوییت ( یک یا دو یا سه خوابه) یا سرویس کامل و به صورت آپارتمانی دارد و نیز امکاناتی مانند استخر، رستوران، کافی شاپ در آن وجود دارد.

هتل پانسیون

در شهر واقع شده و تعدادی اتاق، سالن غذاخوری به اندازه ای که بتواند ساکنین اتاق ها را تأمین کند، کتابخانه، سالن مطالعات و اتاق تلویزیون در آن پیش بینی شده است پانسیون اتاق را معمولاً به صورت ماهانه و سالانه اجاره می دهد. و مشتریان خارج از آن را فقط به اندازه احتیاج اتاقها در نظر می گیرد.

هتل تفریحی:

به هتل هایی اطلاق می شود که در سایت های تفریحی همچون سواحل نزدیک چشمه های آب معدنی، مناطق جنگلی و... قرار دارند.

درجه بندی:

از سال 1962 سازمان توریسم جهانی ( که سابقاً آن را اتحادیه بین المللی سازمانهای رسمی توریسم می نامیدند)[1] تصویب کرده است تا یک سیستم درجه بندی مورد قبول جهانی را توسعه دهند پیشنهادهای مشابهی نیز بوسیله انجمن بین المللی هتلها[2]

مورد توجه قرار گرفته است. کنفدراسیون ملی هتلها و انجمنهای رستورانها[3] از اتحادیه اروپا یک سیستم جانشینی را ارائه کرده اند که از علائمی برای نشان دادن تسهیلات بدون طبقه بندی استفاده می کند. در سال 1995 بیشتر از 100 نوع سیستم طبقه بندی وجود داشت که اغلب آنها بر مدل WTO استوار بود ولی طوری طراحی شده بود که با شرایط محلی تطبیق کند

تسهیلات مورد نیاز هتل

انواع تسهیلات مورد نظر در هتل به چند بخش کلی تقسیم می شود.

الف) اقامت مهمانان: شامل اتاقهای میهمان، سوئیت ها و تجهیزات آنها می باشد.

ب) فضاهای عمومی: شامل ورودی ها، فضای نشیمن، فضای عرضه غذا و نوشیدنی، فضاهای آمد و شد عمومی در راهروها، سرویسهای بهداشتی، فضاهای برگزاری مراسم و فعالیتهای تفریحی ورزشی، سالن نماز خانه، رستوران، فروشگاه، پست، بانک و پارکینگها می باشد.

ج) فضاهای پشتبانی و خدماتی: شامل بخش تهیه مواد غذایی، آشپزخانه، بخش تحویل زباله، بخش خانه داری و رختشویخانه و فضاهای مهندسی و تأسیسات.

د) فضاهای اداری: شامل بخش پذیرش، بخش مالی و حسابداری و بخش اجرایی.

الف) اقامت میهمانان

طراحی طبقات تیپ اتاق میهمان عمده ترین نقش را در طراحی هتل ارائه می دهد زیرا 65 تا 85 درصد کل فضای هتل به این بخش اختصاص دارد و هرگونه برخورد اقتصادی با این بخش در یک طبقه، چندین بار تکرار خواهد شد.

فضاهای موجود در طبقات اتاق میهمان بشرح زیر می باشند:

1- آسانسورهای میهمان و فضای انتظار آنها

2- راهروها یا کرویدورها و پلکان فرار (مطابق آیین نامه برای حفاظت از آتش سوزی باید در نظر گرفته شوند.)

3- اتاقهای میهمان

4- فضای خانه داری.

در ادامه به معرفی هر یک از این فضاها می پردازیم.

در حالیکه اتاقهای خواب، بیشترین مساحت یک طبقه را در تمامی هتلها اشغال می نمایند. اما آن چیزی که تفاوت بین انواع هتلها را تعیین می نماید، فضاهای عمومی آنها است. ورودی لابی، رستورانهای و سالن ها، فضاهای جلسات و ضیافات و فضاهای ورزشی- تفریحی از تنوع زیادی در انواع هتلها برخوردارند.

فضاهای عمومی

نوع هتل	لابی	فضاهای غذاخوری و نوشیدن	فضای مراسم	فضای ورزشی تفریحی	پارکینگ
مرکز شهری حومه شهری فرودگاه کنار جاده ای تفریحی ساحل گلف، تنیس هتل تفریحی دهکده تعطیلات گردهمایی مرکز کنفرانس مالکیت مشترکه سوئیت سوپر لوکس نوسازی مگاهتل بازیهای شبانه	متوسط متوسط کوچک کوچک متوسط کوچک کوچک بزرگ متوسط کوچک کوچک کوچک مختلف بزرگ بزرگ بزرگ	کوچک متوسط متوسط متوسط بزرگ متوسط کوچک بزرگ متوسط کوچک متوسط متوسط مختلف بزرگ بزرگ بزرگ	مختلف متوسط بزرگ کوچک متوسط کوچک کوچک بزرگ برگ کوچک متوسط کوچک مختلف بزرگ بزرگ بزرگ	کوچک متوسط کوچک کوچک بزرگ بزرگ بزرگ متوسط بزرگ متوسط متوسط کوچک کوچک بزرگ متوسط بزرگ (کازینو)	کوچک بزرگ متوسط متوسط بزرگ متوسط متوسط متوسط بزرگ متوسط متوسط متوسط متوسط متوسط متوسط متوسط

راهنما:

کوچک به معنای لابی 5/0 متر مربع به ازای هر اتاق نواحی غذاخوری و نوشیدنی1- صندلی به ازار هر اتاق فضاهای برگزاری مراسم 2- صندلی به ازای هر اتاق فضای ورزشی با استخر و سایر امکانات به طور محدود پارکینگ 1 ماشین به ازای هر اتاق

متوسط به معنای لابی بین 5/0 تا 9/0 متر مربع اتاق نواحی غذاخوری و نوشیدن بین 1 تا 5/1 صندلی اتاق فضای برگزاری مراسم بین 2 تا 4 صندلی اتاق

فضای ورزشی مساوی استخر و کلوپ سلامتی بعلاوه سایر امکانات بصورت محدود پارکینگ برای 1 تا 12 اتومبیل اتاق

بزرگ نشانگر لابی مربع اتاق

فضای غذاخوری و نوشیدن 5/1 صندلی اتاق

فضای مراسم 4 سندلی اتاق

فضای ورزشی، امکانات بطور گسترده

پارکینگ بعضی از انواع هتلها به فضای اضافی پارکینگ برای اتوبوسهای نیاز دارند.

طبقه بندی هتل ها توسط WTO در سال 1362

هتل های سه ستاره: هتل های خوب با اتاق های جادار و بسیار راحت و معمولاً با حمام های مخصوصی در داخل اتاق ها، در این هتل ها امکانت غذاخوری کامل و تفریحات دیگر موجود است.

هتل های چهار ستاره: هتل های با کیفیت بالا، مجهز و مبله با استانداردهای بسیار خوب برای آُایش و راحتی و عرضه کننده انواع زیادی از سرویس ها و تفریحات مختلف، برای مهمانان هتل و بازدید کنندگان گآنها.

هتل های پنج ستاره: هتل های فوق العاده برجسته با تسهیلات راحتی و مبلمان و سرویس استثنایی و مطابق با بالاترین استانداردهای بین المللی و عرضه کننده بهترین سرویس ها و انواع زیادی از تفریحات دیگر.

شناخت فضاهای هتل

در این مبحث عرصه ها، ارتباطات و ملزومات کیفی و کمی هتل ها معرفی و تفاوت های موجود در بین انواع مختلف هتل ها ذکر می شود.

جایگاه این­فصل درمطالعات،مشخص­کردن­دقیق­عرصه­ها،زیرفضاهای­آن ها و ملزومات هر یک در برنامه ریزی پروژه است.

در پروسه احداث هتل، برنامه ریزی، به دلیل ماهیت رقابت برانگیز هتلها با هم دارای اهمیت زیادی می باشد. هتلها ساختمان های بسیار پیچیده ای هستند که به علت گوناگونی فعالیت ها و تنوع مراجعین فضاها و امکانات زیادی را نیاز دارند.

برنامه ریزی های مقدماتی و طراحی متعاقب آن باید بر این مبنا باشد که بازار مشتریان یک هتل هیچگاه مقدار ثابتی باقی نمی ماند و میزان تقاضا و نوع آن برای هتل تغییر خواهد نمود. لذا پروژه باید دارای اجزاء انعطاف پذیری باشد تا بتواند با اغلب بازشو نیازها سازگار شود.

نکته قابل توجه دیگر در روند برنامه ریزی، ارزشهای محلی هر کشور یا منطقه می باشد که در روند جذب توریسم تأثیر بسزایی دارد. این ارزش ها عبارتند از آب و هوا، منظره، نوع لباس، غذاهای محلی، نحوه معاشرت و... که هر کدام ویژگی ذاتی خود را داشته و به جذب توریست کمک می کند. این در حالی است که موضوع خلق فضایی مدرن در رابطه با پیشرفت تکنولوژی همواره در جهت منفی در ویژگی های محلی تأثیر گذارده و آن را به صورت استاندارد در سطح بین المللی در آورده است به طوری که امروز اختلاف مهمی بین هتلهای دنیا وجود ندارد و این هم شکلی از نقطه نظر جذب توریسم یک عامل منفی است.

یک هتل فضاها و ریز فضاهای بسیاری دارد که میهمانان با پاره ای از آنها در ارتباط بوده و بخشی از این فضاها دور از دیده و دسترس میهمانان می باشند. از لحاظ عملکردی می توان این فضاها را در چند دسته که در ذیل به آنها اشاره شده تشریح کرد.

1- عرصه اقامتی: شامل اتاق های خواب، سوئیت ها، خانه داری طبقات، اتاق تأسیسات الکتریکی و مکانیک

2- عرصه عمومی: شامل ورودی، لابی، فضاهای عرضه غذا و نوشیدنی، سالن های مراسم و ضیافتها و اماکن ورزشی و..

3- عرصه اداری: شامل پذیرش، دفاتر مدیریت، دفاتر حسابداری و صندوقداری و اتاق های جنبی مربوط به کارکنان.

4- عرصه خدماتی: شامل آماده سازی غذا، و نگهداری آن، بارانداز دریافت و تحویل بارانداز تحویل زباله، انبارها، رختشویخانه و خانه داری، تأسیسات الکتریکی و مکانیکی.

عرصه اقامتی

در تشریح عرصه اقامتی، طبقات خواب و سازماندهی آنها، اتاق ها، سوئیت ها و مبلمان هر یک و در نهایت فضاهای سرویس این قسمت شامل راهروها، پله ها، آسانسورها و اتاق های خدمات بررسی می شوند.

از آنجا که اتاق های خواب، سطحی بین 65 تا 85 درصد از کل مساحت هتل را اشغال می کنند، هدف اصلی در طراحی باید به حداکثر رساندن فضای قابل واگذاری به اتاق خواب ها و به حداقل رساندن فضاهای مربوط به سیر کولاسیون و فضای پشتیبان باشد.

فضاهای مورد نیاز در طرح ریزی طبقات اتاقهای خواب شامل:

1- تعداد مشخص اتاق خواب و سوئیت

2- آسانسور خدمه و مهمانها

3- راه پلکان برای خروج اضطراری

4- انبار مناسب مایحتاج پارچه ای

5- اتاقهای کوچک تجهیزات الکترونیکی و فنی

می باشد که با لحاظ کردن پاره ای موارد که در ذیل به آنها اشاره می شود، به صورت های مختلف همچون آتریومی و برجی و یا به صورت کریدورهای طویلی که اتاق ها در اطراف آن واقع است، با هم ترکیب می شوند.

طبقات خواب

ملاحظات مربوط به سایت در تعیین نوع سازماندهی طبقات خواب:

6- موقعیت قرارگیری اتاق ها را بر حسب آفتابگیر بودن آنها در نظر بگیرید. معمولاً شمالی- جنوبی بودن بر شرقی- غربی بودن ارجحیت دارد.

7- تجزیه و تحلیل باید مورد توجه قرار گیرد.

8- ساختمان به گونه ای قرار بگیرد که دید آن نسبت به مناظر خارج بهترین حالت باشد در عین اینکه هزینه های آتی انرژی مصرفی برای گرمایش و تهویه مطبوع کاهش یابد.

9- موقعیت سایت، به طور مثال اینکه در قسمت مرکزی و پر تراکم باشد و یا در حومه شهر و یا سایت های تفریحی و... باشد، تأثیرگذار است.

ملاحظات مربوط به مسائل عملکردی و اقتصادی در تعیین نوع سازماندهی طبقات خواب:

10- پلان راهروها بر اساس سهولت سیر کولاسیون میهمان ها طرح ریزی شود و مسافت های پیمودنی توسط آنها و کارکنان بخش خانه داری به حداقل برسد.

11- لابی آسانسور در ثلث میانی قرار گیرد.

12- فاصله اتاق های خواب تا پله فرار حداکثر 45 متر و فاصله دو پله فرار حداکثر 60 متر باشد.

13- اتاق های خواب معلولین در طبقات پایین و نزدیک به آسانسور باشد.

طراح باید بر این امر واقف باشد که ترکیب ها و اشکال مختلف، وضعیتهای متفاوت اقتصادی را موجب می شوند. بیش از هر چیز هزینه ساختمانی و مخارج مربوط به مصرف انرژی و همچنین جلب رضایت میهمانان اهمیت دارد.

ارتباط بلوک اتاق های خواب با محوطه عمومی

به روش های متعددی بلوک اتاق های خواب را به محوطه و سیر کولاسیون عمومی مربوط می کنند که می توان آنها را به سه شکل کلی نشان داد. ممکن است ترکیب هایی از این ترتیب ها و یا حالت های تغییر داده شده ای از آنها مورد قبول واقع شود. این سه ترتیب در شکل 2 نشان داده شده است.

1- بلوک اتاق های خواب بر روی بلوک محوطه عمومی قرار دارد. برای کشیدگی ساختمان در جهت عمودی در سایت های شهری مناسب است. در این حالت احتمالاً لازم می شود بار ناشی از بلوک های اتاق های خواب بر روی دهنه های عریضی تحمل گردد.

2- بلوک اتاق های خواب در مجاورت بلوک محوطه عمومی قرار دارد. این روش اقتصادی است زیرا برای هر قسمت می­توان­ساختار وسرویسهای بهینه طراحی کرد و الگوی مناسب برای هتل های بین راهی در سایت های بزرگ می­باشد.

3- طرح باز، همراه با بلوک محوطه عمومی و بلوک سرویس که کاملاً جدا از اتاق های خواب ممکن است به صورت گروههایی در سایت بزرگ پراکنده شده باشد. برای متل و هتل تفریگاهی با سایت بزرگ مناسب است.

انواع ترکیب های اتاق های خواب در طبقات

کریدورهایی که اتاق های خواب در اطراف آن قرار می گیرند:

متغیرهایی که در طرح ریزی اینگونه پلان ها اساساً درگیر هستند، شامل فرم، طرح کریدور عمودی و محل قرار گیری پلکان خروجی اضطراری می باشد. در زمینه فرم باید نحوه قرارگیری اتاق ها نسبت به کریدور ( یک وجهی یا دو وجهی) را تعیین کرد و شکل کلی طرح خطی، غیر هم محور ، L شکل، زاویه دار و... را در ارتباط با سایت و سایر محدودیت های ساخت تعیین کرد.

کارآیی بسیار زیاد پلان طبقات اساساً بستگی به دو وجهی بودن پلان ها دارد و در مقایسه با آن ها پلان های یک وجهی 4 الی 6 درصد زیربنا را افزایش می دهند. البته ملاحظاتی چون ابعاد باریک زمین یا چشم اندازهای زیبا ممکن است حالت دوم را در ارجحیت قرار دهد.

پلان های آتریوم

پلان های آتریومی نسبت به سایر انواع ترکیب ها دارای تنوع بیشتری در فرم و شکل پلان می باشند و به ویژه آسانسورهای مشرف بر آتریوم در حین حرکت مرتباً منظری متفاوت و متنوعی را باعث می شوند. به همین دلیل اغلب مجریان و طراحان فرم آتریومی را انتخاب می نمایند. پلان آن در مقایسه با انواع دیگر از حداقل کارآیی برخوردار است. در این حالت معمولاً انسورهای بخش خانه داری و پلکان اضطراری از آسانسور اصلی مهمانان جدا شده و به انتهای راهروی اتاق خواب ها منتقل می شوند، طراحان، روش هایی را به کار بسته اند تا در حین بهبود کارآیی آتریوم از مزایای حاصل از جذابیت آن بهره گیرند. از جمله این روشها تلفیق فضای آتریومی با کریدورهای دو وجهی اتاق خواب است. در این روش هیجان و زیبایی طرح آتریومی با اقتصادی بودن پلان دو وجهی ترکیب می شود.

اتاق های خواب

معیار طراحی اتاق های خواب: در طراحی اتاق های خواب باید به چند نکته شود که عبارتند از:

14- میهمانان مقیم و مورد نظر تعیین شوند.

15- انواع تخت های اتاق خواب مشخص شود.

16- ابعاد و اندازه اتاق ها تعیین گردد.

17- انواع اتاق ها و تعداد سوئیت ها مشخص شود.

18- عناصر مبلمان اتاق ها و مسائل اقتصادی مربوط به آن ها لحاظ شود.

بهترین طراحان کسانی هستند که نیازهای خاص مربوط به بازار مشتریان مورد نظر خود را دانسته و امکانت و تسهیلات رفاهی را که این گروه ها بیش از هر چیز دیگر خواستار آن بوده و توقع دارند، شناسایی می کنند. همچنین به علت اینکه هر یک از این گروه های متنوع مشتریان از اتاق ها به صورت متفاوتی استفاده می کنند، طراح باید کاربری اتاق را هم به عنوان فضای کار و برگزاری جلسات و هم به عنوان فضایی جهت فعالیتهای خانوادگی در نظر گیرد.

ویژگی میهمان ها و نیازهای آنان در جدول زیر بطور خلاصه آمده است:

نوع	خصوصیات میهمانان	هدف از مسافرت		فاکتورهای طراحی اتاق های خواب
کاری گروهی	اشغال­اتاقها به صورت تک نفره یا دو نفره- اقامت دو یا چهار روزه- 75% آقا و 25% خانم- حساسیت کمی نسبت به هزینه دارند.	گردهمایی، کنفرانس، ارتباطات تخصصی، جلسات اداری و تجاری		تخت­کینگ­سایز-تخت­دونفره-تخت دوبل- دارای وان و اتاق رختکن- دارای اتاق نشیمن با فضای کاری خوب
	اشغال اتاق به صورت تک نفره- اقامت 1 الی 2 شنبه- 85% آقا و 15% خانم حساسیت خیلی کمی نسبت به هزینه دارند	کارهای شرکتی، تجاری، گردهمایی، کنفرانی		تخت کینگ سایز- تخت دو نفره- تخت دوبل- دارای فضای نشیمن با یک فضای کاری فوق العاده خوب
نوع	خصوصیات میهمانان	هدف از مسافرت	فاکتورهای طراحی اتاق های خواب
تفریحی خانوادگی	اشغال اتاق به صورت دوبله یا بیشتر ( که شامل کودکان هم می شود)- اقامت 1 الی 4 شبه- در هتل های تفریح این مدت بیشتر می شود- نرخ آن ارزان یا متوسط است	تعطیلات خانوادگی، بازدید از مناظر، فعالیتهای ورزشی، خانوادگی	تخت دوبله، کاناپه قابل تبدیل به تخت کینگ سایز- با اتاق های مرتبط به هم- دارای ناحیه نشیمن و تلویزیون دارای دستشویی چند قسمتی بزرگ- بالکن
زوج ها	اقامت 1 الی 7 شبه- اشغال اتاق به صورت دو نفری- هزینه متوسط به بالا	تورکلوپ ها، معاشرت، بازدید از مناظر، تأثر، ورزش، برنامه های آخر هفته- خرید صرف تعطیلات	تخت کینگ سایز مناسب- برای غذاخوری و کار گنجایش مناسب کمد و حمام چند قسمتی بزرگ
انفرادی	اشتغال اتاق به صورت مناسب برای کارشناسان جوان- دارای نرخ متوسط تا گران	تور، کلوپ، معاشرت، بازدید از فضاهای فرهنگی- هنری، تئاتر، خرید	تخت کویین سایز- سطح مناسب جهت غداخوردن و میزکار- وان استاندارد

انواع اتاق های موجود در هتل

به منظور جوابگویی به نیازهای مراجعه کنندگان متفاوت با مقاصد سفر گوناگون، طیف وسیعی از اتاق ها در انواع هتل ها دیده می شود.

19- اتاق یک نفره: که دارای یک تختخواب یک نفره می باشد.

20- اتاق دو نفره: که دارای یک تخت دونفره یا دو تخت یک نفره می باشد.

21- اتاق سه نفره: که دارای سه تخت نفره می باشد.

22- سوئیت: به اتاقی گفته می شود که قسمت جلوی آن مختص پذیرایی و پشت آن اتاق خواب قرار گرفته است. می توان در سوئیت یک آشپزخانه کوچک نیز دایر کرد. سوییت ها انواع گوناگونی دارند که مفصل بدانها پرداخته می شود.

23- آپارتمان: عبارت است از یک هال پذیرایی با دو سه اتاق خواب که هر کدام دارای دو تخت است، در صورتی که دو اتاقه باشد. هر آپارتمان یک حمام مشترک و یک آشپزخانه کوچک دارد و در قسمت پذیرایی به تعداد کافی صندلی یا مبل راحتی قرار می گیرد.

24- استودیو: به اتاق هایی گفته می شود که در بدو ورود به شکل اتاق پذیرایی دیده می شود ولی در صورتی که مبل ها یا کاناپه ها را به صورت تخت خواب درآوردند حکم اتاق خواب را خواهد یافت. از این رو می تواند روزها، اتاق پذیرایی و شب ها اتاق خواب باشد. اتاق استودیو حمام هم دارد و می تواند آشپزخانه کوچک هم داشته باشد.

25- کانکت دوم: دو اتاق تو درتو را می گویند. هر دو اتاق به راهرو اصلی راه دارد و هر کدام به تنهایی یک اتاق کامل است و حمام جداگانه ای دارد. این دو اتاق به وسیله یک درب از وسط به هم متصل است.

26- کابانا: اتاقی است در طبقه همکف که پنجره آن به محوطه ای باز می شود که متصل به استخر شنا است. ساکن چنین اتاقی می تواند برای تعویض لباس به منظور شنا از اتاق خود استفاده کند.

27- فیست سوییت: اتاقی است که در هتل هایی که سالن عروسی دارند، برای استراحت در اختیار عروس و داماد قرار می گیرد.

ابعاد و تناسب در طراحی اتاقها

یکی از تصمیم گیری های مهم در طراحی اتاق خوابها که بیشترین تأثیر را در پلان هتل دارد انتخاب عرض خالص اتاق است. این تصمیم تعیین کننده سازه تمام ساختمان می باشد. در این طرح طول تخت به علاوه یک میز تحریر کنار دیوار روبروی تخت جا گرفته است و یک مسیر عبوری بین این دو نیز وجود دارد.

به طور کلی افزایش عرض اتاق های خواب بیش از 1/4 متر، مزایای زیادی ندارد. این فضای کمی بزرگتر نحوه مبلمان را بهبود نمی بخشد و فقط هزینه های ساختمان را به دلیل افزایش مساحت راهروها و دیوار خارجی اتاق فوق العاده افزایش می دهد. البته اگر عرض اتاق 9/4 یا بیشتر باشد، گزینه های جدیدی برای طراحی اتاق ها بوجود می آید. در این مبلمان فضای نشیمن به جای قرار گرفتن در کنار تخت می تواند در کنار دیوار روبروی تخت قرار گیرد.

1-  اتاق خواب متداول یا جدا از هم عرض اتاق خواب 6/3متر است. نسبت راحتی بر میزان صرفه جویی درس هزینه آن ایده ال است.

2- در مورد تخت های یک نفره و دو نفره نیز به همین ترتیب رعایت می شود به استثنای اینکه اندکی کاهش در عمق داده می شود.

3- اتاق با عرض کم و در نتیجه ورودی باریک در جلوی حمام

4- عرض اتاق جهت ایجاد فضا برای محل تعویض لباس و اتاقک ورودی بیشتر شده است.

5- می توان از پنجره زاویه دار استفاده کرد و مساحت بزرگتری را برای نشیمن و همچنین نمای جهتدار بوجود آورد.

6- اتاق خواب لوکس با قسمت آرایش به طور جدا از حمام

7- کمدهای یک در میان در دیوار پارتیشن بین دو اتاق باعث صرفه جویی در فضا می شود.

اتاقهای ویژه معلولین نیز باید در برنامه ریزی فضاهای اقامتی دیده شود. در دو درصد از کل اتاق ها باید نیازها و امکانات افراد معلول شامل: دوش هایی با دسترسی راحت، حمام های بزرگ فضای کافی برای مانور معلولین تخت های مناسب، دسترسی راحت به کشیدهای کنترلی و مواردی از این قبیل که لازمه یک اقامت راحت است، در نظر گرفته شود.

خوشبختانه این ملزومات برای افراد عادی نیز قابل استفاده بوده و هر دو گروه می توانند در این اتاق ها ساکن شوند.

سوئیت های هتل که حدود 10% از کل اتاق ها را اشغال می کنند معمولاً در طبقات فوقانی هتل واقع می شوند. ولی می توان در طبقات مجزا برای پر نمودن دهانه های بزرگتر سازه، سوئیت ها را قرار داد و مینی سوئیت ها را در پشت  پلکان یا آسانسور در نظر گرفت.

انواع مختلف سوئیت

نوع سوئیت	اتاق نشیمن	اتاقهای خواب	کلیدها	دهانه ها	درصد
مینی سوئیت	یک دهانه	جایگاه	1	5/1	2
سوییت کنفرانس	یک دهانه	1	2	2	3
سوئیت معمولی	یک دهانه	2	2	3	4
سوئیت مدیران اجرایی	دو دهانه	2	2	4	1
سوئیت دولوکس	سه دهانه	2	2	5	5

شناخت نوع مشتریان نه تنها مناسب ترین ترکیب تخت ها را بلکه تمام وسایل و مبلمان های دیگر برای یک هتل مشخص را تعیین می نماید. نظر به اینکه انتخاب ترکیب مناسب اتاق ها در قابلیت اجاره صد درصد اتاق ها و کسب بالاترین میزان درآمد مؤثر است، از این رو اتاق هایی که قابلیت تغییر و انعطاف پذیری زیادی دارند، برای مثال اتاق هایی که دارای تخت کینگ سایز و کاناپه قابل تبدیل به تختخواب می باشند از توجه زیادی برخوردار می باشند.

از جمله تجهیزات اتاق خواب ها، می توان تخت ( یکی از انواع مورد نیاز) کاناپه قابل تبدیل به تخت یا تخت دیواری، فضای مناسب جهت قرار دادن پوشاک و چمدان و غیره نام برد.

لیست کامل اثاثیه و مبلمان را می توان با بررسی کاربردهای مختلف اتاق ها از قبیل خواب، استراحت، کار، تفریح، سرگرمی و لباس پوشیدن و ملزومات فضایی هر یک از آن تعیین نمود.

اتاق خواب هتل گنجایش یک تا چهار نفر را دارد که گاهی چند نوع فعالیت نیز آن به طور همزمان صورت می گیرد. طراح باید نسبت به تکنیکهای تفکیک بعضی از این فعالیتها و یا تلفیق سایر فعالیت ها آگاه بودن و در هر مورد باید انعطاف پذیری و سازگاری اتاق با انواع استفاده کنندگان وجود داشته باشد.

انواع و ابعاد تخت در جدول صفحه ی بعد ذکر شده است. برای بزرگتر جلوه داده فضای اتاق و یا مجلل کردن آن می توان از روش هایی چون کم کردن مبلمان زائد و یا کوچک کردن آنها بهره برد. در حالیکه اتاق ها عاملی سهم در جهت جلب رضایت میهمان ها می باشد. جزئیات طراحی محیط داخلی آنها نیز به همان اندازه حائز اهمیت است.

نوع	اندازه
دونفره	دو تخت یک نفره به ابعاد 2*1 متر
دوبل دوبله	دو تخت دوبله به ابعاد 2*35/1 متر
کویین دو نفره	یک تخت کویین سایز به ابعاد 2*5/1 متر
کینگ	یک تخت کینگ سایز به ابعاد 2*2 متر
کینگ کالیفرنیا	یک تخت کینگ سایز به ابعاد 2*8/1 متر
دو نفره بزرگ	دو تخت یک نفره به ابعاد 2*15/1 متر
دوبل کویین	دو تخت کویین سایز
دوبل کاناپه قبل به تخت	یک تخت دوبل و یک کاناپه تبدیل به تخت
کویین کاناپه قابل تبدیل به تخت	یک تخت کویین سایز و یک کاناپه قابل تبدیل به تخت
کینگ قابل تبدیل به تخت	یک تخت کینگ سایز و یک کاناپه قابل تبدیل به تخت
کینگ قابل تبدیل به تخت	یک کاناپاه قابل تبدیل به تخت
تخت دیواری	یک تخت دیواری

راهروی طبقات اتاق های میهمانان

میهمانان که به وسیله آسانسور به طبقات می روند، باید در فضایی که تا حدودی وسیع تر از راهروها است، وارد شوند. این فضا هر اندازه ای که دارد باید طرح مشخص و متمایزی از راهروها به عنوان هال آسانسورها داشته باشد و بهتر است با توجه به پر سرو صدا بودن این محوطه به ترتیبی باشد که هیچ یک از اتاق های میهمانان، مقابل آسانسور قرار نگیرد. بسیار مناسب خواهد بود، اگر در این محوطه امکاناتی از قبیل محل نشستن برای میهمانانی که در انتظار آسانسور و یا همراهان خود، قبل از سوار شدن به آسانسور هستند، باشد. راهروهای دسترسی به اتاق های میهمانان، فضاهای اشغالی بین قسمت های عمومی و اتاق های میهمانان است. اولین مسئله ای که در این مورد مطرح می باشد، عرض و طول راهروهاست. تجربیات موفق نشان داده است که طول راهرو در صورت امکان نباید بیش از 30 متر باشد. در بعضی موارد به سبب وسعت هتل و یا ترکیب طرح، راهروهای آن بیش از 60 متر است که در چنین مواردی توصیه می شود، با ایجاد نقاط عطفی در طول راهرو احساس بی­پایان­بودن­آن­ازبین­بردهشود. این نقاط عطف می توانند، با تغییر اندازه عرض راهرو و یا تغییر جهت آن ایجاد گردد.

ظاهر طولانی راهرو را می توان با نورپردازی و دکوراسیون مناسب تغییر داد. در محل برخورد دو راهرو با هر زاویه بهتر است که یک هال کوچک ایجاد شود تا از یکنواختی حرکت در راهرو کاسته شود.

عرض راهروها معمولاً در حدود 180 سانتیمتر کافی به نظر می رسد، اگر چه در بعضی هتل ها در حدود 150 سانتیمتر نیز در نظر گرفته شده، ولی این اندازه در مواردی که طول راهرو کوتاه باشد قابل قبول است.

اقدام مفید دیگری که می توان در راهروها انجام داد، افزایش عرض ان در محل درب های اتاق است. این افزایش، محوطه وسیع از علاوه بر ایجاد فضای وسیع تر کمک می کند تا راهروها کوتاهتر به نظر برسد. به خصوص وقتی که در این محطوه ها از رنگ هایی متفاوت استفاده شود.

نکته قابل توجه اینکه امکان دید فوری شماره اتاق ها می تواند به عنوان یک عامل تزئینی مورد توجه قرار گیرد.

در حالی که اتاق های خواب بیشترین درصد زیربنایی هتلها را اشغال می نمایند. اما آن چیزی که تفاوت بین انواع هتل های را تعیین می نماید، فضای عمومی هتل است.

شرکت های گردآورنده هتل های درجه یک و دو لوکس در حالیکه نهایت تلاش خویش را در جهت کارآیی خوب طرح به کار می گیرند، اغلب نقشه ای را که از نظر اقتصادی کمتر به صرفه است به علت داشتن ظاهر غیر عادی و طراحی داخلی زیباتر و پرجلوه تر می پذیرند.

یک هدف کلی در برنامه ریزی و طراحی فضاهای عمومی هتل این است که آنها را پیرامون لابی تجمع نماید. طبق نمودار این چیدمان فضایی به گونه ای است که میهمانان هتل بتوانند فضاهای گوناگون در هتل را با حداقل مشکل بیابند و موقعیتی فراهم می آورد تا در صورت لزوم بتوان دو فضا را با هم تلفیق نمود. این امر خصوصاً برای لابی های آتریومی یا کریدور مرکزی به صورت لابی یا تفریحی شکل می گیرند صدق می کند.

ورودی ها

بهترین مکان برای مشاهده سیمای معماری هتل مسیر گذرهایی است که به درب ورودی ساختمان منتهی می شوند. در این مسیر مشاهده جزئیات محوطه و طراحی برون بنا، نورپردازی در شب، مسیر ورودی و همگی در ایجاد اشتیاق نسبت به مدت زمانی که میهمانان در هتل به سر خواهند برد مؤثر می باشد.

هتل های بزرگ عموماً ورودی های گوناگون دارند، تا میهمانان مقیم را از مراجعه کنندگان مجزا کند و در عین کاستن تجمع و گره عبوری در ساختمان، هویت شغلی برای رستوران و یا کاربری های عمومی از این دست با ایمنی بیشتری تأمین نماید.

ورودی های مختلف به ترتیب اولویت زیر می باشند:

28- ورودی اصلی به هتل

29- ورودی به سالن های جشن و ضیافت

30- ورودی به رستوران، پیشخوان عرضه نوشیدنی، کلوپ شبانه و تفریحات

31- ورودی برای اتوبوس توریست ها

لازم است تا هر یک از ورودی ها را مطابق با نوع عملکرد، به وسیله سایبان، علامت های مناسب و قرار دادن سایر عناصر به طور بارز مشخص نماییم.

تراکم و شلوغی ترافیک در مجاورت در ورودی باید پیش بینی شده فضاهایی جهت ایستادن تاکسی های منتظر سوار و یا پیاده شدن میهمان ها و اثاثیه شان و ایستادن اتوبوس های توریستی یا فرودگاهی در نظر گرفته شود.

سرسراهای ورودی باید به درب های اتوماتیک یا گردان مجهز باشند تا بدینوسیله تبادل هوای داخل با خارج به حداقل برسد. در صورت لزوم رامپ هایی برای مراجعین معلول و همچنین حمل چمدان ها به وسیله چرخ منظور شود.

سرسرای لابی

فرم و طرح لابی، جو هتل را تعیین می کند. موفق ترین طراحی ها، دو عامل کلیدی و بسیار مهم را در کنار هم به کار می گیرند: تأثیر دهی و عملکرد. عملکرد لابی علاوه بر معرفی شخصیت هتل، به صورت فضای اصلی ارتباطی است که میهمانان را به سمت پیشخوان لابی، آسانسورها، اماکن عرضه غذا و نوشیدنی، اتاق های جلسات و ضیافات، مجموعه ورزشی و سایر فضاهای عمومی هدایت می کند. لابی هتل علاوه بر اینکه کانونی غیررسمی برای تجمع می باشد. کانون کنترل است که در آن کارکنان به صورت بصری بر مسیرهای دسترسی به هتل نظارت می نمایند.

جهت برنامه ریزی فضای لابی باید نوع هتل و میزان تردد در فضای عمومی را شناسایی نمود. به عنوان مثال هتل های تفریحی، هتل های گردهمایی و یا چند منظوره به فضاهایی سیع جهت پذیرایی و یا اسکان میهمانان با مراجعین که به قسمت هایی مختلف مراجعه می کنند، نیاز دارند.

استقرار رستوران ها، تریاها و کیوسک های فروش اجناس در لابی، یکی از شیوه های افزایش، ظاهری فضا، بدون افزایش زیربنایی ناخالص هتل است. این فضا، فضای مشترک نام دارد. که در آن کاربری های لابی به صورتی برنامه ریزی شده اند تا ایجاد تنوع نمایند. نه فقط در ابعاد و اندازه ها، بلکه در میزان نسبی فعالیت ها که دائماً در تغییر و نوساناتی نسبت به هم می باشند.

پیشخوان لابی

پیشخوان لابی در واقع محل بخشی از فعالیت های اداری هتل است که در ارتباط مستقیم با میهمانان می باشد، از جمله پذیرش صندوق و اطلاعات.

موقعیت قرارگیری آن باید به گونه ای باشد تا مراجعین به محض ورود آن را مشاهده کنند. کارکنان مربوط به این قسمت باید بتوانند دسترسی میهمانان به آسانسورها را نیز زیرنظر داشته باشند.

فضاهای فروشگاهی

در یک هتل پنج ستاره، مغازه های مختلفی از قبیل گل فروشی، عطریات، جواهرات، غرفه صنایع دستی، عتیقه فروشی، نمایشگاه و سایر مغازه های مناسب هتل را می توان در نظر گرفت مشروط بر اینکه به خیابان یا معابر ورودی نداشته باشد.

این فضاها علاوه بر نیاز میهمانان هتل، منبع درآمدی نیز برای هتل می باشند. غرفه فروش کتب، مجلات، روزنامه، فیلم و اسلاید، غرفه عرضه شیرینی و شکلات و امثال آن، آرایشگاه مردانه و زنانه، واکسی، دفتر خدمات تاکسی، باجه پست و امور بانکی و ارزی از جمله ملزومات این بخش اند.

 

نگهبانی، حمل و نقل اثاثیه میهمانان

در سرسرای لابی، محل استقرار سرنگهبان باید به ترتیبی باشد که امکان کنترل وردودی، میز پذیرش، صندوق و آسانسورها را داشته باشد. لازم است سرنگهبان یک فضای انبار برای بسته های کوچکی که در غیاب میهمانان به هتل تحویل داده می شود، در اختیار داشته باشد. در نقطه مشابهی از سرسرا و در دسترس نگهبان، باید انبار نسبتاً بزرگی برای نگهداری اثاثیه میهمانان در فاصله تخلیه اتاق تا ترک هتل در نظر گرفته شود.

فضاهای پشتیبانی:

توالت ها، محل نگهداری پالتوها، تلفن های داخلی و عمومی از جمله فضاهای خدماتی این بخش محسوب می شوند. نمازخانه و اتاق مخصوص کمک های اولیه و فوریت های پزشکی می توانند در زمره فضاهای این قسمت درآیند.

فضاهای عرصه غذا و نوشیدنی

در اواسط دهه هفتاد میلادی و در موقعیتی که رقابت بین هتل های فزونی یافته بود، صنعت هتلداری و هتل سازی متوجه فرصت هایی شد که فعالیت و عملیات بهینه رستوران ها و سالن های هتل می تواند برای موفقیت هتل در بازار مشتریان هتل در بازار که فضاهایی که برای عرضه غذا و نوشیدنی به خوبی طرح ریزی شده اند، تقاضا برای اتاق های خواب و جلسات را افزایش داده و عموم مردم را به خصوص برای ساعت صرف ناهار و شام، به خود جلب و سود بیشتری تولید می نماید.

طراحی رستوران و تریاهای موفق،باید بر اساس شناخت رفتار و حالات ناپایدار و متغیر مسافران باشد. برای مثال اکنون تعداد بیشتری از افراد خارج از اوقات معمول غذا صرف می کنند. میهمانان از رستوران هایی که در آنها عناصر سلف سرویس مانند بوفه آزاد به کار رفته است و امکان انتخاب از میان غذاهای به نمایش گذاشته را داشته و خود تعیین کننده زمان صرف غذا باشند و نیز بتوانند در آنها با لباس غیررسمی ظاهر شوند، استقبال بیشتری می نمایند. در این ملاحظات که بخشی از یک یا چند رستوران و سالن صرف نوشیدنی، به طور شکیلی به گرد لابی هتل قرار داده می شوند، اینها و سایر فضاهای عرضه انواع مخصوص غذا و نوشیدنی، نظیر رستوران های عرضه غذاهای ویژه، رستوران روی بام و رستوران تم، مکان فروش غذاهای آماده و سبک، بار و سالن های تفریحی، یک طبقه بندی ثانویه و پیچیده تری در فضاهای عمومی تشکیل می دهند.

در هتل های تفریحی تدارکات لازم برای سرویس غذا در هوای باز مهیا می شود و این سرویس با توسط گسترش یک رستوران به بیرون از هتل یا به صورت کاملاً جداگانه انجام می گیرد. به منظور استفاده از چشم اندازهای شهر و یا طبیعت اطراف، رستوران بام می تواند جواب مناسب باشد.

از جمله دیگر روش های ارائه خدمات غذایی، ایجاد رستوران واحد، شامل چند بخش مختلف است. هر قسمت مناسب با نوع غذا و سرویسی که ارائه می دهد، از نظر مصالح به کار رفته در کف و سطوح و نوع مبلمان، نورپردازی، چیدمان و... خود را جدا می کند.

ظرفیت رستوران ها بسته به اندازه هتل، میزان پتانسیل جذب از بیرون هتل، موقعیت آن در رابطه با رستوران های دیگر، مدت زمان اقامت میهمانان و مقدار صبحانه ای که باید در اتاق ها سرو شود متغیر است.

روش ها و پیشنهادهایی به منظور بهبود وضعیت سرویس غذا:

32- ایجاد چند رستوران کوچک که دارای سبک های مشخصاً متمایز از هم می باشند و تحت پوشش یک نظام غذایی مشترک عمل می کنند، با گنجایش در حدود 30 تا 80 صندلی

33- آشپزی نمایشی مانند غذاهای چینی و کباب

34- استفاده از ویترین غذا در نزدیکی ورودی یا نزدیکی مرکز رستوران

35- رستوران آتریومی که به صورت فضاهای باز عرضه غذا ( مانند کافه کنار گذر در لابی) میهمانان را به سمت خود می کشاند.

به منظور کارآیی سرویس غذا و نوشیدنی باید به نکات ذیل توجه کرد:

36- کلیه مکانهای عرضه غذا و نوشیدنی حتی الامکان دسترسی مستقیم و نزدیک به آشپزخانه داشته باشد، به جز قسمت هایی که دارای سرویس غذایی کوچکی هستند.

37- کلیه این اماکن به سرویس پشتیبانی نیاز دارند، که می تواند از انبار یا آشپزخانه تأمین شود.

38- اماکن عرضه نوشیدنی را باید از نواحی رفت و آمد میهمانان و مراجعین در لابی تشخیص داد.

39- رستوران ها و محل های بزرگتر صرف نوشیدنی باید به صورتی طراحی شوند که بتوان بخش هایی از آنها را در اوقات کاهش مشتری بسته نگه داشت.

40- رستوران و محل های صرف نوشیدنی بهتر است دارای نمای خارجی بوده و دسترسی مستقیم به بیرون داشته باشند.

ملزومات رستوران ها:

41- رعایت سلسله مراتب ورود

42- تعبیه مکانی جهت استقرار میزبان

43- چیدن مناسب صندلی به گونه ای که نقاط خاص داخل رستوران و یا بیرون آن متوجه باشد.

44- ایجاد فضایی دوستانه و در عین حال خصوصی با استفاده از پارتیشن ها و اختلاف سطوح

45- مجزا نمودن صندلی ها از بخش های عبوری و خدمات رسانی

46- مکان یابی وطراحی ایستادگاههای سرویس دهی به گونه ای که ظاهر بارزی نداشته باشند.

47- نورپردازی مناسب جهت استفاده در ساعات متفاوت و تأثیر آن در رسمی تر جلوه دادن فضا.

48- پیش بینی سن یا محوطه ی کوچکی جهت انجام برنامه های سرگرم کننده.

ملزومات بار لابی:

49- قابل رویت بودن

50- قرار دادن تعدادی صندلی در کنار پیشخوان بار اضافه بر مبلمان راحت آن.

51- تعبیه پیشخوان خدماتی کوچک که انبار کوچکی نیز در مجاورت آن باشد.

52- پیش بینی فضایی برای قرار دادن پیانو و یا سرگرمی های محدود دیگر.

فضای انتظار سالن اجتماعات

این فضا جهت پذیرش امور اداری مربوط به برگزاری ملاقات ها و اجتماعات و در کل رفت و آمدهایی که جهت ورود به سالن انجام می گیرد مورد نیاز می باشد. فضای مورد نیاز برای ایستادن در پیش فضا در حدود 5/0 متر مربع برای هر نفر است. پیش فضا باید دسترسی مستقیم به بخش های مختلف سالن اجتماعات داشته باشد. پیش بینی سرویسهای بهداشتی و رختکن ها در مجاورت این فضاها لازم است.

اتاق های ملاقات و جلسات

این فضا جهت برگزاری انواع نشست ها، ملاقات ها، جلسات و میزگردهای گروه های تجاری، صنعتی، فرهنگی، هنری و... به وجود آمده است. بنابراین باید مجهز به سیستم های سمعی و بصری باشد: عمده کاربرد این بخش در هتل ها گردهمایی و مجموعه تفریحی می باشد. برخی از این اتاق ها برای مدت مشخصی در اختیار گروه یا سازمان خاصی قرار می گیرد.

 

اتاق های پذیرایی

این اتاق ها نیز عملکردی مانند ضیافت را دارند، ولی در مقیاس کوچکتر و نیازهای مربوط به پذیرایی از میهمانان را که جهت مذاکرات سیاسی، تجاری، اقتصادی، و یا فرهنگی با میهمانان هتل برگزار نموده اند بر طرف نماید. از این اتاق ها یم توان در مواردی جهت برگزار ملاقات ها نیز استفاده نمود.

تسهیلات تفریحی- ورزشی

امکانات ورزشی در هتل ها از یک استخر کوچک در هتل هایی که توسط یک خانواده اداره می شود تا کلوپ های بدنسازی بزرگ در هتل های مرکز شهری و مجموعه های وسیع گلف، تنیس یا اسکی در هتل های تفریح خارج شهر را شامل می شود. آمار نشانگر این است که تعداد کمی از میهمانان از فضاهای ورزشی استفاده می نمایند. ولی اغلب آنها توقع و انتظار وجود آنها را دارند. تعدادی از هتلها خدمات این بخش را به اهالی منطقه ارائه می دهند تا مانع از به هدر رفتن این خدمات شوند.

پیش بینی برخی امکانات ورزشی- تفریحی برای هتل های پنج ستاره الزامی است و این امکانان به طور عمده عبارتند از: استخر، سونا، اتاق ورزش ( پینگ پنگ و بدنسازی و...)، محوطه بازی بچه ها و پارک داخل محوطه هتل.

استخر شنا

حداقل ابعاد استخر در هتل ها 2/1

در مورد استخرهای سرپوشیده باید به این نکته توجه کرد که سقف استخر از جنسی باشد که از ورود نور آفتاب به داخل محوطه جلوگیری نکند و در ضمن پیش بینی تهویه مناسب در مورد آنها الزامی است.

محوطه استخر باید از سایر فضاهای عمومی جدا بوده و نیز میهمانان بتوانند بدون عبور از میان لابی و بوسیله آسانسور به آن دسترسی داشته باشند.

کلوپ ورزش، بدنسازی

این بخش از بهترین قسمت های مجموعه ورزشی، تفریحی هتل محسوب می شود. تمرکز اصلی آن بر روی انواع وسایل ورزشی بدنسازی و تسهیلات سلامتی مانند اتاق بخار حمام داغ، سونا و نیز فضاهایی جهت تمرینات بدنسازی و... بوده و موقعیت آن باید به نحوی باشد که دسترسی به آن هم از پارکینگ ( در صورت مشترک بودن با مراجعین آزاد) و هم از آسانسورهای داخلی مستقیماً بدون عبور از لابی، جهت میهمانان هتل ممکن باشد. فضاهای مورد نیاز این بخش بسته به موقعیت هتل عبارتند از توالتها، دوش ها، رختکن ها، سونا، اتاق نرمش و بدنسازی، اتاق کنترل، فضای پذیرایی و انتظار انواع ورزشهای دیگر که در این دسته بندی قرار می گیرند و اخیراً مورد توجه واقع می شوند.

سالن ورزش های ایروبیک و یوگا است که با توجه به نوع هتل و موقعیت سایت ممکن است در برنامه ریزی این بخش دیده شود.

عرصه اداری

در هتل های بزرگ فضاهای اداری شامل موارد زیر است:

دفتر لابی:

دفتر لابی بخشی از فضاهای اداری است که میهمانان و مراجعه کنندگان پیش از همه با آن آشنا می شوند و پیشخوان لابی، پذیرش، معاون هتل، رزواسیون، اپراتورهای تلفن، اتاق کنترل حریق، صندوق امانات و اتاق حسابداری را شامل می شود.

دفاتر اداری:

ترجیحاً در نزدیکی قسمت پذیرش اما در قسمت دیگری نیز می تواند باشد این قسمت دفاتر مدیران ارشد ( اجرایی)، دفاتر حسابداری و دفاتر فروش و تدارکات می باشد. دفاتر حسابداری، بهترین مکان برای آن، بخشی از مجموعه اصلی در مجاورت پیشخوان لابی است که می تواند با داشتن فاصله مناسب از این قسمت به طور رضایت بخش فعالیت کند. ملزومات آن، مدیر حسابداری، حسابرس، صندوقدار قسمت پرداخت حقوق، اتاق کامپیوتر، منشی، بایگانی و بخش کپی است.

دفاتر مدیران اجرایی:

کوچکترین سطح را در بین دفاتر دار می باشد. این قسمت شامل مدیر عمومی، معاونین مدیر اجرایی، مدیریت بخش عرضه غذا و نوشیدنی، منشی، اتاق کنفرانس و سرویس های بهداشتی می باشد. البته در هتل های بزرگ به دلیل جدا بودن این دفاتر از دفتر لابی، مدیر عمومی در دفتر لابی، وظیفه مدیریت اتاق ها را بر عهده دارد.

دفاتر فروش و تدارکات:

این گروه مسئول جلب گروهای کاری و سرویس دهی به جلسات و ضیافات در هتل می باشد. مدیریت فروش، نماینده فوش، مدیریت تدارکات، مدیریت ضیافات، مدیریت خدمات، اتاق ثبت نام و منشی از جمله ملزومات این قسمت می باشد. دفاتر فروش و  تدارکات در مجاورت فضاهای مراسم و فعالیتها قرار بگیرد.

عرصه خدماتی

برنامه ریزی و طراحی فضاهای خدماتی و دور از دید هتل که به ندرت دردیدرس میهمانان هتل قرار می گیرد بر قابلیت کارکنان در ارائه خدمات در بخش خانه داری، تعمیرات تأسیسات و خدمات غذایی و نوشیدنی به هتل تأثیر می گذارد.

فضاهای کاری این قسمت شامل موارد زیر می باشد:

53- فضاهای لازم برای کارکنان

54- آماده سازی غذا و نگهداری آن

55- بارانداز، زباله و انبار عمومی

56- رختشویخانه و خانه داری

57- فضاهای مهندسی و مکانیک

در هتل های بزرگتر لازم است که این فضاهای خدماتی دور از دید به صورت اقتصادی و کارآمد عمل نمایند تا  کارکنان بتوانند بدون عبور از میان لابی و سایر فضاهای عمومی به کلیه بخش های هتل دسترسی داشته باشند. بدین ترتیب فضاهای خدماتی پشتیبانی باید در پیرامون بارانداز و نزدیک ورودی کارمندان، یا نزدیک یک راهروی خدماتی اصلی قرار داشته باشند.

فضاهای لازم برای کارکنان:

شامل قسمت کنترل، دفاتر پرسنل، رختکن کارکنان و سالن غذاخوری کارکنان می باشد، امنیت عبور و مرور و تجهیزات مورد نیاز برای بخش های مربوط به کارکنان نسبت به سایر قسمت های دور از دید، کمتر سختگیرانه است و این امر امکان بیشتری را برای جابجایی آن ها در بخش خدماتی بوجود می آورد، به نحوی که دفاتر پرسنل در ارتباط نزدیک با ورودی کارکنان، رختکن یا قسمت تحویل روپوش ها و کنترل و در نهایت غذاخوری و تریای کارکنان در ارتباط یا آشپزخانه اصلی می باشد.

دفاتر پرسنل:

دفاتر ایمنی و ثبت ساعات را در داخل ورودی کارکنان و در نزدیکترین نقطه به آن قرار گیرند. امکان کنترل ورودی و راهروی خدماتی اصلی را فراهم نمایید.

رختکن کارکنان:

در قسمت رختکن ها برای هر کارمند یک کمد با ارتفاع کامل باید در نظر گرفته شود فضای مربوط به نیمکت برای هر نفر 36/0 متر مربع می باشد در قسمت کارکنان سرویس های بهداشتی نیز باید در نظر گرفته شود.

آسانسورها

به جز مورد مربوط به متل های یک یا 2 طبقه، سایر هتل ها و متل ها از آسانسور برای انتقال میهمانان از لابی اصلی و بخش پذیرش به طبقه ای که اتاق مورد نظر قرار دارد بهره می برند. آسانسورها باید به نحوی قرار داشته باشند که بلافاصله چه از ورودی هتل چه از طریق پذیرش قابل مشاهده و در دسترس باشند. نکته ی دیگر در طراحی آسانسورها، موقعیت آسانسورها در طبقات مربوط به اتاق های خواب است. توصیه می شود که این امکان در وسط طبقات باشد تا اندازه ی طی شده از هر سمت به حداقل برسد. بهتر خواهد بود که آسانسورها به نحوی طراحی شوند که در وسط دو انتهای راهروی طبقات اتاق های خواب قرار داشته باشند.

اندازه، تعداد و سرعت مورد نیاز آسانسورها قابل تعیین است. این شرکت تولید کننده که با در دست داشتن فاکتورها و مشخصات هتل، تعداد و اندازه و سرعت آسانسورها را در اختیار معمار قرار می دهد. بسیاری از شرکتهای تولید آسانسور این اطلاعات را از طریق کامپیوتر محاسبه می کند و در زمانی کمتر از چند ساعت می توانند نتایج را در اختیار معمار قرار دهند.

طراح هتل باید در خاطر داشته باشد، که آسانسور بخشی از فضای هتل است، بنابراین در کنار اهمیت در زمینه ی فضاسازی در لایی ها، راحتی و آسایش داخل آسانسور نیز باید مدنظر گیرد.

تحت هیچ شرایطی نباید از آسانسور میهمانان برای خدمات استفاده شود. بسیاری از طراحی های هتل ها، قرار گرفتن آسانسور خدمات در فضای اصلی هتل و خاطر نشان می شوند که البته این امر چندان ضروری نیست. هر بانک آسانسور باید به نحوی قرار بگیرد که بهترین خدمات را در اختیار بخش جلویی خانه قرار دهد.

پیش از ترک مبحث طراحی لابی باید اشاره ای به موقعیت مسئول لابی داشت.

قرارگاه مسئول لابی باید به نحوی قرار بگیرد که دیدی کامل نسبت به ورودی هتل، میز پذیرش و آسانسورها در اختیار قرار دهد. چنانچه هتل قصد ارائه خدمات مقتضی را داشته باشند در این قسمت وظیفه ی مسئول لابی است تا مراقب وضعیت رسیدگی به میهمانان ورودی و خارج شونده از هتل باشد. وظیفه ی اوست که مراقب باشد تا برای اسباب و وسایل خروجی و ورودی میهمانان پیشخدمت وجود داشته باشد. همچنین بر پایگاه به نوعی نقطه ی مراقبت است تا میهمانان به هنگام خروج از هتل به قسمت حسابداری برای تسویه حساب بروند همچنین مسئول لابی نیازمند صندوقی است کوچک برای نگهداری بسته هایی که برای میهمانان غائب آورده می شود. همچنین در برخی موارد، میهمانی که تسویه حساب کرده است و قصد ترک هتل را دارد ممکن است که وسایل خود را به مسئول لابی سپرده و تا زمان خروج و رسیدن وسیله نقلیه و انتقال یافتن به فرودگاه و غیره در هتل بماند و خارج نشود.

آن را بر کمک به گرداننده ی هتل در کاهش هزینه ها شود.

اتاق های میهمان

هر آنچه تاکنون در مورد هتل گفته شد، در راستای محصول اصلی هتل که همان اتاق میهمان است می باشد و این آخرین محصولی است که در حقیقت باید فروخته شود. اتاقی که فروخته نشود و درآمدی که از دست برود قابل بازگشت نیست.

حال اجازه دهیده نگاهی به خود اتاق خواب بیاندازیم. اولین نکته ی مدنظر اندازه است. برای لحظه ای اجازه دهید که از فضای اشغال شده توسط تخت خواب صرف نظر کنیم و خود اتاق را مدنظر قرار دهیم. اندازه و ابعاد اتاق بر اساس تعداد مبلمان و لوازمی که قرار است در اتاق استفاده شود و همچنین میزان لوکس بودن از نظر گرداننده ی هتل تعیین می شود.

اجازه دهید به نکته ی آخر یعنی لوکس بودن بپردازیم. واضح است که لوکس بودن با توجه به هزینه های ساخت امری پر هزینه و گران است. اندازه اتاق نیز در اینجا مهم است چرا که خوب خواهد بود اگر اندازه به نحوی در نظر گرفته شود که نه تنها فضای کافی در اختیار بگذارد بلکه لوکس بودن به سبب وسعت فضا را نیز فراهم آورد.

اکنون اجازه دهید به سراغ قضیه اول یعنی، تجهیزات مبلمان مورد نیاز و فضای لازم برای آنها برویم. برای فهم نیازمندیهای مربوط به مبلمان، داشتن علم کافی در مورد انواع مختلف اتاق هایی که توسط متل های و هتل ها در اختیار مشتریان قرار می گیرد لازم است معمول ترین نوع اتاق، اتاق دو تختخوابی است و سپس بحث از اتاق های تک تختخوابی و یا سوئیت ها به میان می آید. اندازه اتاق های دو تخته بنا به نظر گرداننده ی هتل در مورد نوع و اندازه تخت ها فرق می کند.

حال نکته ای که پیش می آید این است که آیا یک میز در بین تخت ها قرار می گیرد و یا صرفاً تخت ها به هم چسبانده می شوند. اتاق های دارای دو تخت با یک میز در میان آنها، مدنظر بیشتر هتلداران است چرا که تعداد زیادی از مشتریان لزوماً زوج نیستند. برای مثال ممکن است که مشتریان، دو زن، دو مرد و یا یک فرد بالغ به همراه یک بچه باشند. به عنوان

مثال دو مرد که با هم به فرض برای سفر تجاری آمده اند، ترجیح  میدهند که بر روی تخت مخصوص خود بخوابند تا در کنار هم.

نکته قابل توجه دیگر اندازه خود تخت هاست. انواع مختلفی از تخت ها با ندازه های مختلف، مثل تخت های یک نفره با 90 سانتیمتر پهنا، تخت های با اندازه کامل و پهنای 120 سانتیمتر، یک تخت سایز کویین با 150 سانتیمتر پهنا و در نهایت تخت کینگ سایر با پهنای 180 سانتیمتر، وجود دارند. و تقریباً تمامی این تخت ها در اندازه ی طول 200 سانتیمتر ساخته می شوند. از آنجایی که میانگین افراد با قد بلند در بین آمریکایی ها رو به افزایش است پس در نظر گرفتن اندازه 210 سانتیمتر برای طول تخت ها به عنوان استاندارد مناسب به نفر می رسد.

یک دلیل استفاده از تخت های کویین، راحتی این تخت هاست و میهمانان به دلیل پهنای بیشتر این تخت ها احساس راحتی بیشتری می کنند، همچنین این تخت ها این امکان را به برخی از خانواده ها می دهد که فرضاً کودک همراه خود را روی همان تخت در بین خود جای دهند. زمانی که از تخت های کینگ استفاده می شود این امکان را به وجود می آورد که در دو اتاق 4 نفر انسان بالغ و بزرگسال جای بگیرد.

در رابطه با تخت ها عاقلانه است که به خاطر بسپاریم که بخش بالای سر تخت، از دیدگاه مبلمان، دارای ویژگی بسیار مهمی در هتل هاست. تخت ها به عنوان یک قانون دارای کناره های قابل تعویض می باشند. که توسط پیشخدمت در هنگام تمیز کردن اتاق برداشته می شوند. محرک بودن تخت ها بسیار مهم است چرا که به پیشخدمت ها امکان تمیز کردن زیر آنها را می دهد.

اکنون در مورد تخت ها می دانیم که حداقل نیاز به 45 سانتیمتر طول از دیوار تا لبه ی تخت داریم. در صورت امکان نیاز به وجود یک فضای خالی 90 سانتیمتری و در صورت عدم وجود مبلمان در مقابل تخت پهنای اتاق حداقل 300 سانتیمتر می باشد. اثاثیه ای بر روی دیوار روبروی تخت نصب می شوند معمولاً یک جالباسی و یا قفسه ای دارای جعبه می باشد. چنین مبلمانی نیازمند 540 سانتیمتر پهنا می باشد بهتر است که پهنای بهینه 20/0سانتیمتر در نظر گرفته شود.

باید در نظر داشته باشیم که درآورها نیازمند فضای کافی در جلویشان برای باز کردن درب جعبه ها می باشند و نباید که میهمان مجبور به نشستن بر روی تخت به جهت باز کردن جعبه شود. که بنابراین فضای خالی 90 سانتیمتر باید دوباره مدنظر قرار گیرد. چنانچه اندازه ی 210 سانتیمتر را برای تخت و 90 سانتیمتر برای فضای خالی و 60 سانتیمتر برای جالباسی را در نظر بگیریم، ابعاد بهینه ی 360 سانتیمتر را برای اتاق خواهیم داشت. این اندازه ی حداقل است و اگر نقشه و بودجه اجازه دهد می توان 18 سانتیمتر دیگر را نیز به اندازه افزود.

حال اجازه دهید طول اتاق را مدنظر قرار دهیم. این اندازه بر پایه نوع تخت مورد استفاده متغیر است. مهم است که در یک اتاق علاوه بر تجهیزات مخصوص خواب، لوازم مخصوص نشستن نیز در نظر گرفته شوند. معمولترین این تمهیدات و تدارکات که در بیشتر هتل ها یافت می شود، 2 صندلی معمولی به همراه یک میز نوشیدنی در میان آنهاست. یک صندلی راحتی نیازمند 75 سانتیمتر عمق و 75 سانتیمتر فضا در جلو برای قرار گرفتن پاها می باشد. که بنابراین باید 150 سانتیمتر فضا از دیوار قبل از اولین اثاثیه اتاق را در خاطر داشته باشیم. محل قرار گیری و چیدمان صندلی ها معمولاً در کنار پنجره دیواری است. و دلیل این امر نیز به دلیل در اختیار قرار دادن منظره بیرون هتل می باشد.

در رابطه با میز نوشیدنی می توان به سراغ میزی کوتاه که می تواند برای غذاخوری، بازی و یا نوشتن استفاده شود، رفت. بیشتر این میزهای نوشیدنی از نوع پایه دار به همراه چراغ مطالعه اند که به نوعی کار 2 عدد از تجهیزات مبلمان اتاق را انجام می دهند. این امر سبب استفاده بهینه از فضا خواهد شد. در مورد چراغ نیز باید علاوه بر چراغ رومیزی و سقفی چراغی نیز برای مطالعه در تخت نیز در نظر گرفت. معمول ترین نوع تدارکات در این زمینه یک چراغ خواب دارای 2 سر می باشد که بر روی میز بین تخت ها واقع است. بر اساس تحقیقات انجام شده این چراغها به نحوی ساخته می شوند که در حالیکه نور کافی برای مطالعه یک نفر در تخت فراهم می آورند، فرد دیگر به راحتی و بدون مزاحمت می تواند استراحت کند.

فضای دیگر نیازمند نورپردازی مناسب است، فضای مربوط به خودآرایی و مطالعه و نوشتن می پردازد و یا میهمانان زن در پشت آن نشسته و به آرایش می پردازند. در اینجا باید گفت ترکیب جالباسی و درآور مربوط با تکه ی دیگر از لوازم که میز نویسندگی و آرایش نامیده می شود تبدیل به یک استاندارد شده است. از دیگر تدارکات کارآمد امروزی گنجه لباس یا جامه دان ایستاده است. پیش از ترک کردن بحث در مورد اثاثیه اتاق خوب است بگوییم که حداقل یک صندلی دیگر مورد نیاز می باشد، که می تواند یک صندلی و یا یک چهار پایه در پشت میز آرایش باشد. در نظر گرفتن یک صندلی دیگر نیز مناسب است چرا که خوشایندتر است که 4 نفر میهمان همگی بر روی صندلی بنشینند.

بین هر جفت تخت وجود یک پا تختی با یک فضای ذخیره در زیر آن استاندارد می باشد. ممکن است میز نوشیدنی اشاره شده جای خود را به میز غذاخوری دهد که این امر خیلی بهتر است چرا که استفاده های بیشتری مثل صرف غذا، کتابخوانی، قرار دادن بسته های مختلف را دارد.

در رابطه با مسئول خدمات اتاق باید در نظر داشت که چنانچه یک میز غذاخوری در نظر گرفته نشود حتماً نیاز به یک میز مخصوص خدمات اتاق می باشد. این میز باید حتماً دارای فضای کافی در زیر و همچنین چند صندلی در اطرافش به جهت استفاده میهمانانی که قصد میل کردن غذا در اتاق را دارند، باشد.

نورپردازی درون اتاق بر عهده ی معمار داخلی است. در مورد لزوم وجود چراغهای پایه دار بحث شد، اما ممکن است که برای تولید نورپردازی مناسب تر و دلپذیرتر از و نورپردازی و چراغهای اضافه دیگر نیز بهره برده شود. کنترل این چراغ ها و نور آنها باید به دقت انجام شود. ساده ترین کنترل قرار دادن یک کلید یا دو عدد از چراغ ها و یا تمام آنها را روشن می کند در کنار درب ورودی می باشد. بیشتر هتل ها و طراحانشان توجه کمی به موقعیت و نحوه ی قرار گیری این کلیدها می کنند. این امر ممکن است سبب گمراهی و سردگنی میهمان برای روشن کردن یک چراغ خاص شود. آزار دهنده ترین حالت، حالتی است که تمامی چراغ ها توسط یک کلید در کنار در روشن می شوند و سپس هر چراغ دارای یک کلید خاص می باشد. این مشکل در بیشتر هتل ها با قرار دادن یک کلید در کنار درب ورودی برای روشن کردن یک از چراغ ها و سپس قرار دادن یک سری کلید در کنار تخت برای کنترل دیگر چراغها، رفع شده است. چنانچه این امر به درستی انجام نموده ممکن است سبب شکایت مشتریان و میهمانان در مورد سردگمی در حین کار با کلیدها برای روشن کردن چراغ ها شود. این امر به ویژه در هنگام استفاده از کلیدهای دو فاز پیش می آید. این نوع کلیدها بیشتر در هتل های اروپایی استفاده می شوند و برای رفع مشکلات احتمالی از علامات گرافیکی بر روی هر کلید استفاده شده است.

به اندازه کافی در مورد اتاق ها خواب با تخت خواب های دو نفره ی معمولی و تک نفره صحبت شد. نوعی دیگر  اتاق های خواب در نظر گرفته شده در هتل ها اتاق های کوچک هستند که در آنها از تجهیزاتی که هم مبل بوده و در روز نقش مبل را ایفا می کنند و هم تخت می باشند بدین معنی که بخش کف یا نشیمنگاه مبل قابل حرکت بوده و در شب امکان تبدیل شدن مبل به تخت را می دهد، استفاده می شود. در اینجا از تخت های تاشو صحبت نمی کنیم زیرا باید عنوان آخرین مورد قابل استفاده در یک هتل در نظر گرفته شوند.

این نوع تجهیزات هیچگاه راحتی تخت واقعی را به دست نمی دهند. چیزی که از آن صحبت می کنیم به نوعی مربوط به قوه خلاقیت طراحان است و در اصل نوعی تخت است به همراه تمهیداتی اضافی تا بتوان از آن در هنگام نشستن به عنوان مبل نیز بهره برد. تصاویر و روشن سازی های همراه به کار رفته موارد متعددی که می توان در آنها از این نوع تجهیزات بهره برد را نشان می دهد.

قصد اصلی از ایجاد اتاق های کوچک، قادر ساختن میهمان به استفاده از اتاقش به عنوان یک اتاق نشیمن واقعی است چرا که برخی از میهمانان تمایل به استفاده از اتاق خواب خود بهعنوان، اتاق کار و یا محلی برای تجمع دوستان دارند. در حقیقت پذیرفتن میهمان در چنین محلی به عنوان یک اتاق نشیمن واقعی قابل قبول تر است از نادیده گرفتن تخت هایی که ممکن است به خوبی مرتب نشده باشند. دلیل دیگر بهره گرفتن از چنین اتاق هایی می تواند، بیشتر بودن فضای نشیمن در برابر دیگر اتاق های خواب دارای یک اتاق مخصوص خواب و اتاق کوچکی برای نشیمن باشد. در اینجا باید اشاره به نحوه ی اتصال این اتاق های خواب دارای دو اتاق مجزای وصل شده به هم توسط یک درب در میان آنها کرد.

پیش از رها کردن و گذر از سؤال مربوط به اتاقهای متصل به هم، معمار باید به کمک گرداننده ی هتل تعداد اتاق های دارای دربهای متصل کننده را تعیین کند. این درب ها خود به نوعی عامل انتقال صدا هستند، مگر اینکه از تجهیزات پوششی با قابلیت جذب صدا، به خوبی در آنها استفاده شده باشد. علی رغم این حقیقت که یک نصب خوب و موفقیت آمیز نیازمند نصب یک در برای هر اتاق است که بنابراین هر فضای ارتباطی دارای دو درب می باشد، این مسئله واقعیت دارد. در صورتی که بودجه اجازه دهد باید در هر جایی که امکان پذیر است از دربهای مرغوب، و در کل از درزگیرهای مناسب برای جلوگیری از انتقال صدا از یک اتاق به اتاق دیگر بهره برد. با در نظر گرفتن انتقال صدا، طرح ها و نقشه های مکانیکی باید نشان دهنده ی عدم قرار گرفتن معکوس و پشت به هم پریزهای اصلی و پریزهای تلفن باشند. این امر مشکل سازترین روش انتقال صدا از یک اتاق به اتاق دیگر است. قرار دادن پریزهای برق و تلفن به شکل معکوس و پشت به هم،  از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است اما سیاست مناسبی در هتل ها به حساب نمی آید. پریزها برای جلوگیری از انتقال صدا باید به شکل متناوب و یک در میان قرار بگیرند. معمار باید حتماً قدرت انتقال صوت دیوارها را برای جلوگیری از انتقال صدا از یک اتاق به اتاق دیگر مدنظر قرار دهد. اگر چه این امر به هزینه های هتل می افزاید اما کاملاً مطلوب نظر است، چرا که زمانی میهمانی نسبت به این امر که هر زمان که تلفن همسایه به صدا در می آید او به سمت تلفن خود می رود اعتراض داشت. انتقال صدا از موارد مهمی است که باید در هتل ها به دقت توسط معمار مدنظر قرار گیرد.

تخصیص فضا و انتصاب های طبقات برای یک هتل نوعی با 100 اتاق

اطلاعات کلی و تخمین ها:

ارتفاع ساختمان بر روی زمین7 طبقه

فضای طبقه همکف3000متر مربع

فضای طبقه میهمان نوعی1800 متر مربع

تعداد اتاق های میهمان به ازای هر طبقه نوعی27 اتاق

راه پله ها هر طبقه2 راه پله

فضای عمومی	فعال		غیرفعال
لابی و دفتر جلویی	ـــــــــ		(G)1100
راهروهای متصل	ـــــــــ		(G) 200
توالت مردانه به جهت میهمانان	ـــــــــ		(G)150
سالن استراحت و اجتماعات	ـــــــــ		(G)600
توالت زنانه به جهت میهمانان	ـــــــــ		(G)100
اتاق بازرسی اثاثیه و لباسها	ـــــــــ		(G)120
اتاق پیشخدمت باربر	ـــــــــ		(G)40
فضای انحصاری	فعال	غیرفعال
آرایشگاه	(B)180
اقامتگاه ملازم	(B)100
فضای اجاره ای	فعال	غیرفعال
3 انباری اجاره شده	(G)2400
3 اتاق استفاده شده به عنوان انبار	(B)600

فضای خدمات غذا و آشامیدنی	فعال	غیرفعال
سالن غذاخوری اصلی	(G)1500
آشپزخانه اصلی		(G)1100
نانوایی		(G)200

فضای خدمات غذا و آشامیدنی	فعال	غیرفعال
کافی شاپ	(G)800
سالن نوشیدنی و بار	(G)750
اتاقهای غذاخوری خصوصی	(G)750
سالن ضیافت و رقص	(B)1400
راهروی سالن ضیافت و رقص		(B)450

انبار سالن ضیافت و رقص		(B)140
آبدار خانه خدمات ضیافت		(B)350
سالن غذاخوری پرسنل		(B)220
انبار مخصوص پیشخدمت		(G)400
انبارهای مخصوص نوشیدنی		(B)180
انبار چینی، شیشه و نقره جات		(B)300
اتاق دریافت		(G)180
اتاق زباله		(G) 80

فضای اتاق میهمان	فعال	غیرفعال
تعداد 102 اتاق	(T)25500
فضای اضافی ( آسانسور- راه پله و غیره)		(T)10200

فضای خدمات رسانی عمومی	فعال	غیرفعال
دفتر مدیر		(G)140
دفتر منشی		(G)100
دفتر حسابداری		(G)150
دفتر فروش و رزرو کردن		(G)140

فضای خدمات رسانی عمومی	فعال	غیرفعال
اتاق دستگاه فتوکپی		(G)40
اتاق رخت		(B)              350
خشکشویی(حذف 700 فوت مربع)		ــــــ
توالت و رختکن مردانه		(B)            360
توالت و رختکن زنانه		(B)           360
کارگاههای نگهداری تأسیسات		(B)           400
انبار مبلمان		(B)           250
اتاق نگهداری سوابق		(B)              25
اتاق نگه داری عمومی		(B)           208
اتاق دیگ بخار		(B)           600
فضای تانک آب گرم کن		(B)           150
ذخیره سوخت		(B)            200
طاق تغییر شکل دهنده		(B)           100
اتاق کمپرسور سرد کننده		(B)           400
اتاق خنک کننده و تجهیزات گردش هوا		(B)                      200

فضای کل	فعال	غیرفعال
فضای فعال کل	33980 فوت مربع
فضای غیر فعالی لیست شده		20800 فوت مربع
فضای اضافی برای راهروها، دیواها و آسانسورهای زیرزمین		2500 فوت مربع
فضای اضافی به طبقه همکف		500 فوت مربع
کل فضای غیرفعال		23800 فوت مربع
مجموع کل فضاها	7780فوت مربع

توضیح: (B)      زیر زمین

(G):  طبقه ی همکف

(T)     طبقه میهمان نوعی

اهداف طراحی طبقه اتاق میهمانان

تعیین موقعیت و قرار گیری:

- بهره وری از نور خورشید مدنظر قرار گیرد.

- بار تحمیلی باد آنالیز شود.

- مطالعه پتانسیل مناظر اتاق میهمان

- نشاندن سازه به نحوی که از طریق جاده قابل رؤیت باشد.

- تعیین و تخمین اثرات نسبی دیداری و هزینه ساخ چیدمان های مختلف اتاق میهمان

طرح طبقه :

- طراحی به نحوی که اتاق ها حداقل 70 درصد فضای کل طبقه را اشغال کند.

- قراردادن آسانسورها و راه پله ها در موقعیت های داخلی بجای دیوارهای بیرونی

- تکمیل و توسعه ی نقشه ی راهرو به نحوی که در حرکت میهمانان به راحتی انجام شود.

- در اختیار قرار دادن لابی آسانسور در نیمه سازه.

- قراردادن ماشین های خودکار سرویس دهی نزدیک آسانسورهای عمومی

- در نظر گرفتن آسانسور خدمات، انبار البسه و مجاری دفع زباله

- طرح راهروها با پهنای حداقل 5/1 متر و پهنای مناسب 6/1 متر

- طراحی و قراردادن اتاق های میهمان با فاصله حداکثر 5/4 تا پله های خروج.

- طراحی پشت به پشت اتاقهای میهمان برای صرفه اقتصادی لوله کشیها

- قراردادن اتاق های میهمان مخصوص معلولین در طبقات پایینی و نزدیک به آسانسورها

طراحی طبقات اتاق میهمان، که گاهاً 3 ربع یا بیشتر کل هتل را تشکیل می دهند .

سوئیتها

یک راه اصلی که بر اساس آن هتل ها می تواند روشهای مختلفی از آسایش و سازگاری را در اختیار بگذارند، گنجاندن تعداد سوئیت اتاق مهمان در ترکیب اتاق هاست. یک سوئیت به سادگی تحت عنوان یک اتاق نشیمن متصل به چند اتاق خواب تعریف می شود. هتلهای بزرگتر، مکرراً از سوئیتهای سلسله مراتبی بهره می برند، که از اتاقهای تک شونده دارای اتاقهای غذاخوری یا همایش و چندی اتاق خواب گسترش می یابند.

سوئیتهای هتل که در حدود 10 درصد کل اتاقهای مهمان هتل را تشکیل می دهند، معمولاً در طبقات بالاتر برج قرار داده می شوند اما ممکن است به شکل افقی و در شرایط غیرمعمول مجتمع شوند. برای مثال، ممکن است که از سوئیت ها برای پر کردن دهنه های سازه ای بزرگتر یک طبقه بهره گرفته شود.

در خلال 10 سال گذشته، تمهیدات متعددی به سوئیت های هتل افزوده شده اند. یکی از این تمهیدات گنجاندن خدمات دربانی در طبقات بالاتر اتفاق می افتند، یعنی جائیکه پرسنل پیش غذاهای سبک را سرو می کنند و یا نوشیدنی می فروشد و روزنامه در اختیار قرار می دهند.

در دیگر هتلها، این خدمات، شامل دربانی و پذیرش ممکن است گسترش یافته به نحوی که میهمانی که در طبقه مخصوص کلوپ و سوئیت ها و یا برج اقامت دارد بدون نیاز به رفتن به بخش پذیرش لابی اصلی که ممکن است شلوغ باشد، بتواند عملیات پذیرش را در عملیات مربوطه انجام دهد.

از جمله دیگر تمهیداتی که ممکن است در استراحتگاههای کلوپ برج گنجانده شوند می توان به فضایی برای دربان، خدمات پذیرش، یک دفتر، یک سالن تماشای تلویزیون و یا استراحت کوچک، یک اتاق کنفرانس و یک سالن اجتماعات و استراحت بزرگ برای استفاده به جهت صرف صبحانه، چای عصرانه و نوشیدنی اشاره کرد.

برنامه فیزیکی طرح بر اساس برنامه ریزی و طراحی هتل نشریه شماره 143 معاونت امور فنی و تحقیقاتی و معیارهای فنی برنامه و بودجه اداری

	متر مربع	تعداد	جمع
اتاق معاون 1	18	1	18
اتاق معاون 2	15	1	15
اتاق مدیریت	25	1	25
اتاق منشی	20	1	20
آبدارخانه	10	1	10
بایگانی و تدارکات	20	10	20
حسابداری	12	1	12
سرویس بهداشتی زنانه	11	1	11
سرویس بهداشتی مردانه	11	1	11

لابی

	متر مربع	تعداد	جمع
اتاق چمدان	12	1	12
پیشخوان	25	1	25
نشیمن و سیرکولاسیون	462	1	462
تلفن ها	2	4	8
فروشگاه ها	12	7	84
بانک	65	1	65
آژانس هواپیمایی	62	1	62

فضای کارکنان

	متر مربع	تعداد	جمع
نگهبانی و کارت زنی	12	1	12
رختکن و دوش و سرویس مردانه	35	1	35
رختکن و دوش و سرویس­زنانه­کارکنان	35	1	35
غذاخوری مردانه	36	1	36
غذاخوری زنانه	36	1	36
کریدور	50

خانه داری

	متر مربع	تعداد	جمع
خانه داری	53	1	53
اتاق وسایل گمشده	12	1	12
اتاق خانه دار	12	1	12

رختشویخانه

	متر مربع	تعداد	جمع
اتاق رختشویی	11	1	11
اتاسق مسئول	12	1	12
اتاق ملحفه کثیف	73	1	73
انبار پارچه	12	1	12

تأسیسات و پارکینگ

	متر مربع	تعداد	جمع
موتور خانه	110	1	110
کارگاه نجاری	18	1	18
کارگاه برق	18	1	18
کارگاه رنگ کاری	19	1	19
انبار	9	1	9
کارگاه مهندس تعمیرات	15	1	15
کلید سازی	12	1	12
پارکینگ	1374	1	1374

ورزشی

	متر مربع	تعداد	جمع
هال ورودی	100	1	100
اطلاعات و پذیرش	13	1	13
فضای تحویل کفش	35	1	35
رختکن و کمد	52	1	52
سرویس های بهداشتی و دوش	56	1	56
استخر	388	1	388
سونای خشک	20	1	20
سونای بخار	25	1	25
فضای کارکنان	26	1	26
انبار	13	1	13
سرویس بهداشتی	12	1	12
رختکن کارکنان	17	1	17

اتاق خوابها

	متر مربع	تعداد	جمع
یک نفره	30	20	600
دو نفره یک تخته	32	30	960
دو نفره دو تخته	34	20	68
دوبل دوبله	36	15	540
سوئیت	45	13	545
کریدور	1740
هال ورودی و قسمتهای خدماتی	2400

آشپزخانه

	متر مربع	تعداد	جمع
سردخانه بالای صفر	12	1	12
سردخانه پایین صفر	12	1	12
سردخانه زباله	6	1	6
انبار	16	1	16
سبزیجات	16	1	16
شیرینی پزی	15	1	15
کباب پزی	22	1	22
فضای آماده سازی و پخت	69	1	69

	متر مربع	تعداد	جمع
کافی نت	50	1	50
سرویس بهداشتی زنانه	24	1	24
سرویس بهداشتی مردانه	24	1	24
نماز خانه زنانه	33	1	33
نمازخانه مردانه	33	1	33
تریا	170	1	170
رستوران	251	1	251
سنتی	160	1	160
سالن جشن	350	1	350
سرویس بهداشتی زنانه	30	1	30
سرویس بهداشتی مردانه	30	1	30
فضای سیرکولاسیون	200	1	200

مشخصات هتل پنج ستاره بر اساس فرم درجه بندی هتل های کشور

1) هتلهای پنج ستاره به صورت اعم می بایستی حداقل 2500 متر مربع زمین را دارا باشد مگر در مواردی که کارشناسان مربوطه نسبت به تقلیل یا افزایش متراژ نظر دهند.

2) در این گونه هتلها تعداد اطاقهای مهمانپذیر نبایستی از 100 اطاق کمتر باشد.

3) هتل های پنج ستاره می بایستی دسترسی مستقیم به گذر با حداقل عرض 15 متر را دارا باشند.

4) هتلهای پنج ستاره باید از مکانهای همانند تعمیرگاههای بزرگ، پمپ بنزین، مراکز نظامی، بیمارستانها و مدارس که عملکرد متباین با عملکرد هتل را دارا می باشند فاصله مناسب را داشته باشد.

5) حداکثر قابل احداث در هر طبقه به میزان 60 درجه تعیین شده است که این نسبت با در نظر گرفتن طرح تفضیلی و جامع هر منطقه قابل تقلیل خواهد بود.

6) حداقل نیمی از فضای غیر مسقف می بایستی به فضای سبز اختصاص داده شود.

7) برای تأمین پارکینگ مورد نیاز جهت هتل های پنج ستاره ضوابط طرح جمع و تفضیلی محل احداث بنا ملاک عمل خواهد بود ولی در صورت عدم وجود طرح های تفضیلی جامع می بایستی برای هر اطاق مهمانپذیر 5 واحد پارکینگ در نظر گرفته شود.

1-8) ورودی پارکینگ هتلها از معابر یک راه ورودی خواهد بود. مگر در زمینهایی که مجاورت گذر آنها از 20 متر بیشتر باشد.

2-8) حداقل ارتفاع برای ورودی پارکینگ 2 متر در نظر گرفته می شود.

3-8) در صورت احداث پارکینگ در زیرزمین دسترسی مستقیم به طبقات هتل ( راه پله و آسانسور) الزامی است.

4-8) عرض ورودی به پارکینگ هایی که 20 واحد محل پارک در آن تعبیه شده حداقل 5/3 متر می باشد و از 20 واحد به بالا عرض رمپ ورودی 5 متر در نظر گرفته می شود.

5-8) عرض رمپ در محل های که امکان ورود و خروج آن در دو طرف بنا میسر است می توان برای پارکینگ های بالای 20 واحد نیز همان 5/3 متر را ملاک عمل قرار دارد.

6-8) فضای لازم جهت پارک هر اتومبیل 5*3 پیش بینی می شود و فضای پارک دو اتومبیل در مجاورت هم 5*5 پیش بینی خواهد شد. عرض مسیر ورودی جهت چرخش به پارکینگها نیز بایستی 5 متر در نظر گرفته می باشد.

7-8) تأمین پارکینگ در فضای باز برای هر اتومبیل 5*3 متر در نظر گرفته می شود.

8-8) در صورت وجود سالن های اجتماعات، جشنها، کنفرانس علاوه بر تعداد پارکینگ های مذکور در بند (7) متناسب با ظرفیت سالنها، پارکینگ مازاد پیش بینی شود.

9) در نظر گرفتن در ورودی عریض و چشمگیر و متمایز، با امکان توقف اتومبیل های پیاده و سواره کردن مسافرین از الزامات هتل های پنج ستاره می باشد.

1-10) ورودی و لابی هتل می بایستی دارای کانتر پذیرش- اطلاعات- رزرو اطلاق و صندوق مجهز به سیستم کامپیوتری باشد.

2-10) ورودی و لابی هتل می بایستی دارای صندوق امانت- اطلاق نگهداری موقت چمدانهای مهمانان- محل انتظار- سالن نشیمن با امکان پذیرایی نوشیدنیهای سرد و گرم- محل تماشای تلویزیون و سرویس های مجزای زنانه و مردانه باشد.

3-10) حداقل لابی ( سالن نشیمن) به ازای هر اطلاق 2 متر مربع در نظر گرفته می شود. که این متراژ نبایستی از 200 متر مربع بصورت کل کمتر باشد.

4-10) تلفن عمومی و تلفن مخصوص تماس های راه دور با احتساب یک کابین برای هر کدام در سرسرای هتل در نظر گرفته می شود.

11) برای امور اداری که مشتمل بر اطلاق مدیریت- معاون- حسابداری کارگزینی و غیره خواهد بود طبقه همکف با یک طبقه اختلاف در نظر گرفته می شود.

1-12) برای رستوران هتل می بایستی فضای مناسب دارای پنجره نور مستقیم و به متراژ حداقل 8/1 متر مربع به ازای هر اتاق در نظر گرفته شود.

2-12) در هتل هایی که رستوران علاوه بر سرویس دهی به مهمان های هتل از افراد غیر نیز پذیرایی می شود می بایستی فضایی بزرگتر و متناسب تر و نیز با امکان دسترسی مستقل از گذر علاوه بر داخل هتل در نظر گرفته می شود که امکان دسترسی نمی بایست باعث اختلال و مزاحمت برای داخل هتل و فضاهای آن گردد.

3-12) علاوه بر رستوران، مشخصات بند فوق وجود رستورانهای سنتی و اختصاصی نیز می بایستی در هتل پنج ستاره لحاظ گردد.

13) آشپزخاته هتل های پنج ستاره باید مجهز و شامل قسمتهای مختلف آماده سازی، تهیه غذاهای سرد و گرم و شستشوی ظروف وفق مقررات بهداشتی بوده و دارای پنجره و ارتفاع متناسب باشد و در عین حال حداقل فضای آشپزخانه نسبت به سطح رستوران می بایستی 60% یا بیشتر لحاظ گردد.

14) وجود آبدارخانه متناسب با سطح رستوران الزامی است.

15) فضای فیلتر بین آشپزخانه و رستوران جهت جلوگیری از پخش بو و صدای داخل آشپزخانه می بایستی پیش بینی گردد.

16) سرویس های بهداشتی زنانه و مردانه با پیش (فیلتر) به تعداد متناسب با ظرفیت سالن های غذاخوری در مجاورت سالن ها می بایستی در نظر گرفته شود.

17) پیش بینی فضایی جهت احداث چایخانه یا کافی شاپ با منظر مرئی از فضای بیرونی هتل و متناسب با موقعیت و ظرفیت آشپزخانه الزامی است.

18) علاوه بر چایخانه مورد اشاره در ماده 17 وجود کافه تریا در مجاورت سالن نشیمن ( لابی) مورد لزوم است.

19) در هتلهای پنج ستاره در نظر گرفتن مغازه های جهت فروش گل- عطریات- جواهر- غرفه صنایع دستی فروش عتیقه- آرایشگاه مردانه، زنانه- واکسی- غرفه فروش نشریات- امور بانکی و ارزی- باجه دورنویس- پست- کافی نت- غرفه عرصه شیرینی و شکلات و سایر مغازه ها که مورد لزوم و بدون دسترسی مستقیم به خیابان و گذر ضروری است.

20) پیش بینی مراکز و مجموعه های تجاری در مجاورت هتل ها بدون ارتباط مستقیم با آن بلامانع است.

21) پیش بینی محل برگزاری نمایشگاه های هنری نیز در محل هتل های پنج ستاره مقرون به صلاح می باشد.

21) حداقل مساحت برای اطاق های یک نفره بدون احتساب فضای حمام و راهرو 14 متر مربع و دو نفره یک تخته بدون احتساب فضای حمام و راهرو 17 متر مربع ( ه این اطاق ها باید حداقل 30% از کل اطاقهای هتل را شامل گردد) و اطاق های دو نفره بدون احتساب فضای حمام راهرو 18 یا حداقل عمق 60 سانتیمتر و ارتفاع 2 متر و عرض حداقل 60/1 باشد.

1-22) پیش بینی محلی در مکان مناسب یا داخل گنجه ها برای بالش و پتوی اضافی ضروری است.

2-22) سرویس های بهداشتی می بایستی دارای مساحتی به متراژ حداقل 4 متر مربع برای هر اطاق در نظر گرفته شود.

23) در صورت نیاز ارتباط بین دو اطاق از هتل با یکدیگر هر کدام از اطاقها می بایستی تمامی ضوابط و شرایط یک اطاق مستقل را دارا باشند و در ضمن در ارتباطی بین دو اطاق می بایستی بصورت مضاعف ( دو دو ) در نظر گرفته شود.

24) برای هتل های پنج ستاره اختصاص 10% از اطاق های هتل به عنوان سوئیت ضروری است این سوئیتها باید ضوابط ذیل را دارا باشند.

1-24) سوئیتها باید شامل اطاق خواب – فضای نشیمن با نور طبیعی برای هر دو فضا باشند.

2-24) سوئیتها باید مجهز به تلویزیون – میز تحریر – آبدارخانه کوچک با کابینت به صورت باز و بسته و در محل مناسبی باشند.

3-24) کابینت ها باید دارای هود – فر برقی – یخچال باشند.

4-24) سوئیتها باید دارای سرویس بهداشتی شامل توالت – دستشویی – وان و یا زیر دوشی مجهز به دوش دیواری یا متحرک باشند.

25) برای هتل ها پنج ستاری حداقل وجود یک واحد آپارتمان ضروری است که این آپارتمان می بایستی دارای شرایط زیر باشد.

1-25) اطاق های خواب و سالن با نور طبیعی، سالن پذیرایی و ناهارخوری مجهز به تلویزیون، میزتحریر، آشپزخانه کوچک مجهز به هود و فر برقی، یخچال و کابینت، سرویس های بهداشتی مشتمل بر توالت دستشویی، وان یا زیردوشی مجهز به دوش دیواری یا متحرک، انباری و در صورت نیاز اطاق همراه باشد.

26) برای مدیر هتل نیز می توان واحد مسکونی مجزای از ساختمان هتل و حتی الامکان در محوطه هتل و دور از دید مستقیم مهمانان و کارکنان در نظر گرفت و در صورت عدم امکان می توان بصورت سوئیت یا آپارتمان مستقل در ساختمان هتل و یا ورودی جداگانه در نظر گرفت.

27) در نظر گرفتن تراس برای هتل های دارای چشم انداز بدیع و زیبا ضروری است که این تراس ها علاوه بر مجزا بودن و عدم امکان دسترسی به یکدیگر مشرف به هم نیز نباشند.

28) ارتفاع اطلاق مهمان نباید در سقفهای افقی از 60/2 متر و در سقفهای شیب را به طور میانگین از 40/2 متر کمتر باشد. ضمناً حداقل ارتفاع پایین ترین قسمت سقف شیب دار در داخل اطاق نباید از 20/2 متر کمتر باشد.

29) دیوارهای بین دو اطاق می بایستی بصورت دو جداره با حداقل ضریب تبادلی صدا طراحی گردد.

30) ارائه خدمات به اطاق های هتل علاوه بر پشتیبانی های اصلی با فضایی که در هر طبقه از اطاقها وجود دارد و به وسیله یک در به راهرو  اصلی مرتبط است.

1-30) فضای آبدارخانه که بوسیله در فوق الاشارخ به راهرو طبقات ارتباط دارد و محل استقرار ماشین بخ ساز در آب سرد کن می باشد.

2-30) فضای خانه دارای که بوسیله یک در به آبدارخانه متصل شده و برای نگهداری پتو ملحفه- بالش و غیره در نظر گرفته می شود.

3-30) فضای سوم که پله خدماتی و محل استقرار آسانسور محل بار در نظر گرفته می شود و به آشپزخانه متصل می گردد و در طبقات بوسیله یک در به خانه داری مرتبط می شود.

4-30) در صورت پیش بینی کانالی جهت انداختن ملحفه ( شوت) این مکان می بایستی از خانه داری طبقات به قسمت رختشویخانه منتهی گردد.

سیلندر پله خدمات باید بطور غیرمستقیم و از طریق رو به سرویس و با آبدارخانه به آشپزخانه منتهی شده تا از پخش بوی پخت و پز آَپزخانه به طبقات جلوگیری شود.

32) در هتل های بیش از دو طبقه بر روی همکف باید آسانسورهای نفر بر به تعداد مورد نیاز و به ظرفیت مناسب پیش بینی شود.

33) در هتلهای پنج ستاره با بیش از 2 طبقه آسانسورهای نفر بر به تعداد مورد نیاز و ظرفیت مناسب هتل پیش بینی شود.

34) فضای ورود به پله و آسانسورها در هتلها باید وسیع و متناسب طراحی شود.

35) در هتلهای پنج ستاره استقرار پله فرار در محلی مناسب طبق اصول ایمنی الزامی می باشد.

36) پله فرار به صورت باز در فضای باز و یا در فضای بسته با رعایت کردن اصول ایمنی پیش بینی شود.

37) فاصله پله فرار از دورترین اطاق نباید حداکثر بیش از 30 متر بوده و باید در طبقه همکف به محوطه باز و معبر عمومی منتهی شود.

38) در هتلهای پنج ستاره سیستم اعلام و اطفاء حریق باید طبق ضوابط و تأیید سازمان ایمنی و آتش نشانی پیش بینی شود.

39) در هتلهای پنج ستاره حدالمقدور نباید در طبقه همکف اطاقهای میهمان طراحی شضود و در طورتیکه در طبقه همکف اطاق.... طراحی شود کف پنجره نسیت به کف محوطه اطراف ساختمان نباید از 2 متر کمتر باشد.

40) برای معلولین باید در اولین طبقه ای که به میهمان اختصاص داده می شود اطاق داده شود.

41) در هتلها عرض راهرو باید متناسب با طول آن بوده و طول 18 متر باید دارای عرضی حداقل 2 متر باشد.

42) برای تأمین نور و تهویه مناسب باید در انتهای راهروها و یا دیوارهای جانبی پنجره تعبیه کرد.

43) در هتلهای پنج ستاره در صورتیکه در دو طرف راهرو اطاق مهمان در نظر گرفته شود درهای اطاق نباید روبروی یکدیگر باز شوند.

44) چنانچه برای اطاق میهمان از نور حیاط خلوت استفاده کرده باشد حداقل عرض 3 متر و مساحت 12 متر مربع کمتر نباشد.

45) حیاط خلوت مربوط به اطاقهای مهمانان باید بدون سقف حتی شبکه ای و یا ورقه های پلاستیکی یا فایبر کلاس بوده تا از هوای آزاد استفاده شود.

46) حیاط خلوت نباید به خانه های مسکونی باز شود.

47) پنجره اطاقها نباید روبروی یکدیگر تعبیه شوند.

48) سرویسهای بهداشتی باید از طریق هواکشهای برقی بوسیله کانالها با سطح مقطع مناسب به هوای باز مرتبط باشد و نباید پنجره سرویسهای بهداشتی به داخل حیاط خلوتی که نور گرفته می شود تعبیه شود.

49) حداقل ارتفاع کف تا زیر سقف سرویسهای بهداشتی اطاقها و سرویس های بهداشتی عمومی نباید از 20/2 متر کمتر باشد.

50) در تمامی سرویسهای بهداشتی عمومی و خصوصی باید اعم از فرنگی یا ایرانی باید مجهز به فلاش تانک و یا فلاش ولو باشد.

51) لوله های اصلی عمودی فاضلاب، آب سرد، گرم و تأسیسات گرمایشی و سرمایشی باید کانالهای قابل دسترسی باشند.

52) حداقل ابعاد زیر دوشی 80*80 سانتیمتر و حداقل عرض آن 70 سانتی متر و طول آن 160 سانتی متر باشد.

53) سالن اجتماعات و جشن های مجزای مردانه و زنانه با ورودی مستقل و سرویسهای بهداشتی مجزا برای زنان و مردان در محل مناسب احداث  گردد.

1-53) در صورت وجود سالن های متعدد باید سرویس های بهداشتی مجزا برای هر یک از سالن ها در نظر گرفته شود.

54) سالن کنفرانس با ظرفیت مناسب و با سرویس های مجزای مردانه و زنانه از ملزومات هتل های پنج ستاره می باشد.

55) اطاق مطالعه یا کتابخانه به متراژ حداقل 30 متر مربع در فضایی آرام بدون امکان سرو غذا و نوشابه.

56) فضایی جهت فوریتهای پزشکی- اورژانس- با پزشک در دسترس برای ارائه خدمات بالینی.

57) فضای تفریحی و سرگرمی سالم برای کودکان و نوجوانان به صورت سرپوشیده یا روباز از قبیل سالن نمایش فیلم- بازی های رایانه ای و غیره

58) برای ورود و خروج کارگران باید ورودی اختصاصی در نظر گرفته شود که در این ورودی پیش بینی محلی برای رختکن مجهز به کمدهای انفرادی لباس و دارای سرویس های بهداشتی ( دوش و رختکن مجزا- دستشویی و توالت) ضروروی است.

59) اطاق استراحت کارکنان باید در محل مناسب و خارج از طبقات منحصر به اطاقهای مهمان پیش بینی شود.

60) برای کارگران باید غذاخوری خصوصی خارج از طبقات منحصر به اطاق مهمانان پیش بینی شود.

61) پیش بینی ورودی مجزا برای تخلیه مواد غذایی و نیازمندیهای مهمانخانه به طوری که از دید مهمانان به دور باشد.

62) پیش بینی ورودی برای ورود و خروج کارگران الزامی می باشد.

63) در هتلهای پنج ستاره اطاق تحویلداری در محل بار اندازی الزامی است.

64) پیش بینی اطاق مسئول تدارکات و انبار، انبار مرکزی نگهداری مواد غذایی، انبار ظروف و لوازم مخصوص آشپزخانه انبار مرکزی خانه داری جهت نگهداری پتو و ملحفه و غیر متناسب با تعداد اطاقها در مجاورت رختشویخانه.

65) پیش بینی روم سرویس مجهز به تلویزیون، میز و صندلی در محلی واقع در آبدارخانه.

66) پیش بینی سردخانه نگهداری انواع... ( زیرصفر) انواع سبزیجات ( بالای صفر)

67) پیش بینی رختشویخانه ( لاندری) مجهز به ماشین لباسشویی آب شوی خشک شوی، اطو کشی،...

68) پیش بینی فضای منشی جهت نگهداری و تعمیرات ساختمان و تأسیسات نقاشی- بخاری، الکتریکی، تأسیسات.

69) پیش بینی موتورخانه حرارت مرکزی و تهویه مطبوع.

70) پیش بینی محل مناسب جهت استقرار تابلوهای برق اصلی ساختمان و کنتورهای مربوطه.

71) پیش بینی محل مناسب جهت استقرار دستگاه مولد برق اضطراری بطوریکه دور از دید مهمان بوده.

72) مولد برق اضطراری مورد استفاده در هتلهای پنج ستاره باید علاوه بر تولید انرژی الکتریکی جهت روشنایی قادر به تأمین انرژی الکتریکی مورد نیاز دستگاههای تأمین کننده آب مصرفی- تهویه، سردخانه و آسانسورها نیز باشد.

73) پیش بنی اطاق جمع آوری زباله با امکان تخلیه سریع، بدیهی است محل جمع آوری زباله باید دور از دید مهمانان و رهگذران باشد.

74) جهت تأمین گرمایش و سرمایش اطاقها و فضاهای مورد نیاز باید از سیستم تهویه مطبوع استفاده کرد.

75) پیش بینی محل مناسب به منظور استقرار دستگاههای عطر ساز یا مشابه جهت فضاهای عمومی هتلها الزامی می باشد.

تأسیسات رستوران

تمامی هتل ها چه 50 اتاق و چه 2000 اتاق داشته باشند، باید تغذیه میهمانان را مد نظر قرار دهند هتلهای کوچکتر ممکن است که از رستوران کافی شاپ که ترکیب هر دوی این تأسیسات است استفاده کند.

این نوع از فضا در بین هتل های کوچک محبوبیت بیشتری دارد زیرا کمک به در حداقل نگه داشتن فضاهای تغذیه ای می کند چنین تأسیساتی، مکانی است که هم در آن سرویس و خدمات مربوط به کافی شاپ عرضه می شود و هم خدمات مربوط به یک رستوران. تفاوت، در بین این دو پخش با استفاده از تفاوت در نوع دکوراسیون داخلی ایجاد می شود. در چنین تاسیساتی، رسیدگی به مسائل و امور به سر و صبحانه می تواند با استفاده از تمام فضای موجود صورت پذیرد.

مواقعی است که برای جداسازی فضای رستوران و کافی شاپ از یک جدا کننده ی متحرک فیزیکی بهره می برند که بنابراین می توان این جداساز را در زمان سرو صبحانه که معمولاً ناهار این جدا کننده ها دوباره در جای خود قرار می گیرد که امکان، سرویس رسانی سریع به افرادی که قصد میل گردن نهاری مفصل را دارند در رستوران، را فراهم می آورد. در بعدازظهر نیز امکان کوچکتر کردن فضای کافی شاپ با استفاده از هوایی جداسازها برای استفاده بهینه از حداکثر فضای رستوران فراهم می آید. در شرایط متعادل و معمول حتی در کوچکترین تاسیسات غذاخوری، سالن یا فضایی برای نوشیدنی ها در نظر گرفته می شود. هتلی بزرگتر دارای یک کافی  شاپ به صورت جداگانه که در آن غذاهای قابل سرو سریع و ارزان قیمت در اختیار مشتریان قرار می گیرد در کنار فضایی مجلل برای صرف نهار و شام به منوهایی متنوع و گران تر می باشند. همچنین در این گونه هتل ها سالن یا فضای مخصوص نوشیدنی در کنار یا نزدیک به سالن غذاخوری قرار می گیرد تا میهمانان بتوانند قبل یا بعد از غذا و یا در زمانی که در حال انتظار برای رسیدن دوستان خود هستند، از نوشیدنی های مختلف موجود بهره ببرند.

هنگامی که در یک هتل تاسیسات مربوط به همایش و گردهمایی ها وجود دارد بهتر است که یک بار نزدیک به این تاسیسات در نظر گرفته شود. شرکت کنندگان در همایش ها به نظر می رسد که تمایل بالایی به صرف نوشیدنی قبل یا بعد از همایش دارند، می توان از شبانه شبانه بزرگ نیز یافت می شوند. در هنگام مواجهه با چنین تاسیسات غذایی و تفریحی باید نیاز به وجود اتاقهایی برای تعویض لباس بازیگران و اتاقی جهت گروه موسیقی و همچنین فضایی برای متصدیان صحنه و نورپردازی را در نظر داشت.

در طراحی هتل های بزرگ به دلیل وجود چندین سالن غذاخوری ممکن است نیاز به آشپرخانه های متعدد در سطح افقی هم راستا با آشپزخانه های اصلی برای ارائه خدمات به بخشهای مختلف اضافی وجود داشته باشد.

لابی ها

هر هتل بدون در نظر گرفتن اندازه باید دارای یک لابی عمومی باشد. اندازه ای لابی در حد زیادی متاثر از تعداد اتاق های میهمانان و نوع کاربری هتل می باشد نیاز به گفتن نیست که هر چه هتل بزرگتر باشد، اندازه لابی نیز کوچکتر خواهد بود همچنین لابی در یک هتل که خدمات همایش ها را نیز ارائه می دهد باید بزرگتر باشد هتلی که سالنهایی جهت مراسم همایش ها را در اختیار قرار می دهد، نیازمند لابی بزرگ به دلیل تجمع حاضرین در همایشها، جلسات و سمینارها پیش از مراسم، می باشد.

قانون خاصی در مورد تعیین اندازه لابی وجود ندارد. بنابراین معمار باید با در نظر گرفتن طراحی های صورت گرفته در دیگر هتل ها و پس از مشورت با گرداننده و مدیر هتل تصمیم نهایی را بگیرد. فضای لابی معمولاً اولین و اثرگزارترین تاثیر را بر میهمانان دارد. مبلمان مواد بکار گرفته، نورپردازی و دکوراسیون صرف نظر از اندازه ی هتل باید محیطی منصوب را فراهم کنند. در اینجا معمار داخلی نقش مهم را در ایجاد فضایی مناسب ایفا می کند.

آسانسورها:

به جز مورد مربوط به متل های یک یا 2 طبقه، سایر هتل ها و متل ها از آسانسور برای انتقال میهمانان از لابی اصلی و بخش پذیرش به طبقه ای که اتاق مورد نظر قرار دارد بهره می برند. آسانسورها باید به نحوی قرار داشته باشند که بلافاصله چه از ورودی هتل چه از طریق قسمت پذیرش قابل مشاهده در دسترس می باشند. نکته ی دیگر در طراحی آسانسورها، موقعیت آسانسورها در طبقات مربوط به اتاق های خواب است. توصیه می شود که این مکان در وسط طبقات باشد تا اندازه ی طی شده از هر قسمت به حداقل برسد. بهتر خواهد بود که آسانسورها به نحوی طراحی شوند که در وسط دو انتهای راهروی طبقات اتاق های خواب قرار داشته باشند.

اندازه، تعداد و سرعت مورد نیاز آسانسورها به بهترین نحو توسط شرکت تولید کننده ی آسانسورها قابل تعیین است. این شرکت تولید کننده است که با در دست داشتن فاکتورها و مشخصات هتل، تعداد و اندازه و سرعت آسانسورها را در اختیار معمار قرار می دهد. بسیاری از شرکتهای تولید آسانسور این اطلاعات را از طریق کامپیوتر محاسبه می کنند و در زمانی کمتر از چند ساعت می توانند نتایج را در اختیار معمار قرار دهند.

پذیرش میهمان:

میز پذیرش هتل باید به نحوی قرار بگیرد که به محض ورود قابل رؤیت باشد. اندازه ی میز بر اساس اندازه و بزرگی هتل تعیین می شود. قانون خاصی برای دنبال کردن وجود ندارد. به جز اینکه برای هتلی با تعداد اتاق فرض 2000 عدد بین 4 تا 6 میز پذیرش در هر جایی ممکن است موجود باشد، در حالیکه برای هتلی با تعداد اتاق 100 یا 200 عد، تعداد میزهای پذیرش به یک یا حداکثر 2 عدد می رسد.

ملزومات خاصی مورد نیاز مسئول پذیرش می باشد. ساده ترین انها قابل ثبت اسامی و درخواست روزو اتاق پیشرفته است تا متصدی پذیرش براحتی بتواند بررسی کند که آیا اتاق برای شخص خاصی رزرو شده است یا نه.

مورد دیگر فهرست یا کارتی است که با اولین نگاه مشخص کند کدام اتاق ها اشغال و کدام یک قابل دسترسی می باشند، اتاق های اشغال شده محتملاً دارای کارتی با ذکر مشخصات میهمانان مقیم و با ذکر تاریخ ترک هتل خواهد بود. به محض اینکه کار پذیرش میهمان به اتمام می رسد و اتاق را تحویل می گیرد، یک کارت در داخل فضای مربوطه قرار می گیرد که نشان دهنده ی اشغال شدن آن اتاق است. این نوع پذیرش قابل اعمال در هتل های کوچکتر است.

به منظور تسریع کارها همانطور که در شکل 2 نشان داده شده است باید در هر طبقه یک لوله تخلیه زباله در کنار مسیر تخلیه لباسها و البسه کثیف قرار داشته باشد.

تاسیسات خشکشویی:

یک خشکشویی از ملزومات معمول هر هتل خوب است. بسیار از هتل ها از سرویس خشکشویی شهری بهره می برند و فقط برای مثال یک خشکشویی کوچک به جهت حوله ها و ملحفه ها دارند. یک خشکشویی خوب نیازمند فضای مناسب برای شوینده ها، خشک کننده ها اتو کشها و ماشینهای مختلف می باشد. چنانچه عملیات خشکشویی در خارج از هتل صورت گیرد، نیاز به فضایی به نسبت کمتر خواهد بود، تنها جهت خشکشویی حوله ها، خشک کردن، بسته بندی و نگهداری آنها.

تئوری های اساسی طراحی هتل:

پیش از شروع نقشه کشی وطراحی یک هتل، بخش معماری باید کاملاً نسبت به نحوه عملکرد هتل آشنا باشد. به جهت برآورده کردن نظر کاربر نهایی، هر نوع ساختمان باید به نحوی مطلوب عمل نماید. عملکرد اصلی یک هتل از زمان اولین هتلهای شبانه روزی ابتدایی ثبت شده، تا هتلهای کنونی، چه هتل مورد نظر 100 اتاق داشته باشد و یا 3000 اتاق، و خواه یک هتل قراردادی باشد و یا خانوادگی، تغییری نکرده است.

هتلهای اولیه « تخت و میز ناهارخوری» را در کنار مناظر زیبا برای راحتی افراد فراهم می آورند. هتلهای شبانه روزی اولیه و کاروانسراها بر پایه قوانین یکسان عمل می کردند. میهمانان از درب جلویی وارد می شد، جایی که به وی خوش امدگویی می شد و تدابیر لازم برای سکونت و تغذیه وی صورت می گرفت.

اسطبل برای اسبها و کالسکه های و یا محوطه ای موقت برای شترها و محموله ها در بخش عقبی هتل در نظر گرفته می شد. حیاط عقبی توسط مسافرخانه و کمک او برای آماده سازی و طبخ غذا در آشپزخانه مورد استفاده قرار می گرفت. سپس خانه ای داشتیم که به دو بخش تقسیم می شود. بخش جلویی، شامل محوطه ی پذیرش و اتاقهای عمومی ، یا گذرگاههای طاقدار در کاروانسراها می بود، جایی که میهمانها برای تغذیه و بحث و گفتگو در آنجا جمع می شدند. بخش دیگر خانه یا بخش عقبی، مربوط به پخت غذا و رسیدگی به مایحتاج میهمانان مانند شستشوی البسه، تیمار اسب­ها و یا تعمیر لوازم مربوط به سفر، می شد. این دوگانگی هتل باید کاملاً توسط معمار، پیش از اینکه قبلا به جهت طراحی بر روی کاغذ قرار گیرد، درک شود.

به جهت راحتی و سادگی آماده سازی یک مطالعه اولیه، فرض می کنیم که تمامی این موارد در یک سطح انجام می شوند. به دلیل محدودیت زمانی، از اتاقها صرف نظر کرده و دید خود را معطوف به سطحی می کنیم که در آن خوشامدگویی و رسیدگی به خدمات مورد نیاز انجام می شود.

بخش خوشامدگویی، برای مراجعات بعدی، جلوی خانه و بخشی که در آن به خدمات مورد نیاز رسیدگی می شود، عقب خانه خوانده خواهد شد. باید در خاطر سپرد که هرگز نباید بین خدمات بخش عقبی و بخش جلویی در هم آمیختگی وجود داشته باشد. تحت هیچ شرایطی میهامانان نباید از کردارهای بخش عقب خانه مطلع شوند و این امر در حالی است که عملکرد آرام بخش جلویی به خدمات و فعل و انفعالات بخش عقبی وابسته است.

هتل ها بدین دلیل ساخته و طراحی می شوند، تا مشتری، صاحب هتل، گرداننده هتل بازگشت مالی ارضا کننده ای را از سرمایه گذاری خود داشته باشند. به جهت دریافت بالاترین بازگشت سرمایه به ازای هر دلار سرمایه گذاری شده، دوباره مواجه با یک مشکل دوگانه می شوم. در نمونه اول، میهمانان باید از اولین لحظه ای که قدم به داخل هتل می گذارد، به بخش پذیرش مراجعه می کند، به اتاق خود می رود، از غذا و دیگر مایحتاج بهره می برد، شب را در اتاقی تمیز می گذراند و روز بعد به اتاقی باز می گردد که به همان تمیزی و جذب کنندگی روز قبل است تا کاملاً احساس راحتی داشته باشد.

تمامی ملزومات تولید راحتی میهمانان باید به دقت مد نظر قرار گیرد، از یافتن میز پذیرش تا یافتن بارو رستوان و آسانسور و اتاق مورد نظر، نوع خدمات رسانی در بخش پذیرش، رستوران و هر گوشه ی هتل باید به نحوی باشد که میهمان هر خواسته که داشت فوراً برآورده شود. خود فضای فیزیکی نیز فاکتوری مهم در تولید آسایش برای میهمان است.

عملکرد اقتصادی هتل تماماً وابسته به خدمات بخش عقب خانه دارد. از آنجایی که این خدمات توسط پرسنل هتل انجام می شوند، طراحی باید به نحوی باشد که کارآیی حداکثر از هر کارمند حاصل شود.

اقتصاد هتلداری:

صرفه اقتصادی یک هتل مقرون به صرفه، ما را به سمت سومین دوگانگی، که معمار باید در طول طراحی هر بخش معماری از آن آگاه باشد، هدایت می کند. این بخش شامل صرفه ی اقتصادی یک هتل جدید، که حول محور هزینه ی ساخت و مبله کردن می گردد، می شود. این هزینه ها در کنار هزینه ی زمین، نمایان گر کل مبلغی است که باید سرمایه گذاری شود. این موارد پایه تعیین بازگشت سرمایه از طرف صاحب هتل می باشند.

یک حساب سرانگشتی به عمل آمده توسط یک معماری برحسته در سالها پیش هنوز هم مناسب برای دنبال کردن به نظر می رسد. در آن زمان بنیان شد که در ازای هر دلال بازگشتی به عنوان درآمد از یک اتاق می بایست که 1000 دلار در ساخت آن اتاق هزیته شود. هنگام صحبت از اتاق باید در نظر داشته باشیم که هزینه مورد بحث در ساخت یک اتاق، هزینه مربوط به بخشهای وابسته به آن اتاق شامل، اتاقهای انتظار، لابی هتل، اتاقهای غذاخوری ، دفاتر و دیگر بخشهای مربوط ره نیز شامل می شود. بنابراین با در نظر گرفتن آن قاعده ( حساب سرانگشی بیان شده ) باید گفت که اتاقی که 10000 دلار هزینه ساخت داشته باشد، می بایست به ازای هر شب 10 دلار بازگشت مالی داشته باشد. اگرچه به دلیل هزینه های روزافزون اجرایی نمی توان به قانون یاد شده پایبند بود اما همچنان قانون خوبی به نظر می رسد. با وجود هتلهایی با هزینه ی ساخت هر اتاق بین 10000 تا 40000 دلار، 10 دلار به ازای هر شب اقامت نبوده و میانگین 20 دلار تا 30 دلار معمولتر می باشد، در حالیکه در مورد هتلهای لوکس این مبلغ به سمت میانگین 40 دلار تا 50 دلار می رود.

با توجه به مطالب بالا، می توان گفت که معمار باید تقریباً از نوع هتل مورد نظر مشتری از لحاظ قیمت و هزینه ی سکونت هر شب به جهت پایه گذاری و تعیین بودجه مطلوب و مقرون به صرفه برای ساخت هتل آگاه باشد. در اینجا باید اشاره کنیم که ما در مورد هزینه ی ساخت، جدای از هزینه ی مبله کردن و تجهیز کردن هتل صحبت می کنیم. حقیقتی دیگر که طراحی را متأثر از خود نمی کند، اما باید توسط طراح مورد توجه قرار گیرد، هزینه های پیش از بازگشایی است.

بخش دوم هزینه های مربوط به ساخت یک هتل، هزینه های اجرایی می باشد. با توجه به دانش در مورد هزینه های ساخت هتل، تخمین بودجه ی اولیه امکان پذیر می باشد. ممکن است که طراح از هزینه های گرداندن یک هتل بی اطلاع باشد، اما باید طراحی های خود را به نحوی انجام دهد که حداکثر صرفه ی اقتصادی در گرداندن هتل بدست بیاید. این هزینه ها شامل زمان مصرف شده توسط پرسنل هتل شامل، پیشخدمتها، دربانان، اتاقداران، سرآشپزها، ظرف شورها، کتابداران، پذیرش کنندگان، مدیران بانکی و کارمندان اجرایی می شود.

چنانچه به هتل به عنوان یک گیاه که محصول نهایی را بدست می دهد بنگریم. محصول در اینجا تأمین آسایش میهمانان و آشپزخانه، بخش شستشو و بخشهای ارائه خدمات ماشینهای مربوطه خواهند بود. در اینجا پرسنل هتل گردانندگان این ماشینها به جهت تولید محصول مناسب و با حداقل هزینه خواهد بود. اکنون با در نظر گرفتن این مطالب می توانیم از هر کدام از این موارد به نحوی مطلوب برای ساخت هتلی با کارایی سطح بالا، آرامش بخش و از لحاظ اقتصادی به صرفه استفاده کنیم.

ابتدا اجازه بدهید به شفاف سازی بحث مخارج پیش از بازگشایی بپردازیم. پیش از عملیاتی شدن یک هتل، در واقع ماهها پیش از رسیدن اولین میهمان، پرسنل مورد نظر برای گرداندن امور هتل باید انتخاب و استخدام شوند. این پرسنل شامل، مدیر، سرآشپز، کنترل کننده، تبلیغ کننده و یک مهندس برای به کار انداختن و مراقبت از تأسیسات مکانیکی و الکتریکی هتل خواهد بود و حقوق این افراد بخشی از مخارج پیش از بازگشایی را به خود اختصاص می دهد.

فاکتور دیگر لوازم مورد نیاز بخشهای خاص شامل، دستگاهای تایپ، تجهیزات کتابداران و تدارکات دفتری خواهد بود. بخش دیگر مخارج پیش از بازگشایی در برگیرنده ی هزینه های مربوط به جشنهای مربوط به افتتاح می شود. تمامی این مخارج به عنوان هزینه های پیش از بازگشایی مدنظر قرار می گیرند. مطالب دیگر که در بخش هزیته های پیش از افتتاح باید مدنظر قرار گیرد، هزینه آموزش پرسنل هتل می باشد. این هزینه ها می تواند حداقل تا 30% به هزینه ی ساخت افزوده شود.

بخش دیگر هزینه ها که معمار ممکن است درگیر آنها باشد و یا نباشد هزینه های مربوط به مبله کردن هتل است. این بخش نه تنها در برگیرنده ی تخت ها، جالباسی ها، صندلی ها و میزها می شود بلکه شامل مبلمان، پوشش کف، لوازم نورپردازی و موارد مربوط به دکوراسیون مناسب نیز می شود. این موارد در بخش مربوط به لابی ها، اتاقهای غذاخوری، اتاقهای جلسات، اتاقهای ضیافت و دیگر تأسیسات قابل یافت در یک هتل، دسته بندی می شوند.

بخش عظیم دیگر هزینه ها که جدای از هزینه ساخت است، هزینه های مربوط به تجهیز آشپزخانه ها، بارها و تجهیزات لباسشویی ها و خدمات ملازمان می باشد.

در آخر نوبت به مواردی چون چینی جات، نقره جات، گلدان ها، بالشتها و لباس فرم برای پیشخدمت ها و دیگر اعضا می رسد.

زمانی که تمامی این هزینه ها را تحت عنوان هزینه های پیش از بازگشایی در کنار هم می آوریم، مشاهده می شود که چیزی در حدود 50 تا 75 درصد به کل هزینه های ساخت افزوده می شود. این مخارج تأثیری بر هزینه و بودجه ی اولیه ساخت نخواهد گذاشت، اما بهتر است که معمار گوشه چشمی بر این هزینه ها به جهت طراحی بهتر داشته باشد.

4- فضای خانه داری

در هر طبقه اتاقهای میهمان یک فضای خدماتی برای چندین عملکرد باید در نظر گرفته شود. این فضا شامل اتاق خانه داری همراه با آسانسور خانه داری و شوتینگ ملحفه می باشد. اتاق خانه داری محلی است که آسانسور خانه داری ارتباط میان بخش اصلی خانه داری که معمولاً در زیرزمین است و اتاقهای میهمان را برقرار می نماید.

و بدین ترتیب خدمات و سرویسهای لازم برای اتاقهای میهمان فراهم می شود. این خدمات و سرویس دهی ها شامل تعویض وسایل خواب، حوله و سایر وسایل بهداشتی همچنین امکاناتی نظیر سرو مواد خوراکی و نوشیدنی در خود اتاقها می باشد.

نمودار چیدمان فضاهای عمومی

این نمودار شماتیکی، لازمه اصلی برای بیشترین تعداد ممکن فضاهای عمومی مانند پیشخوان لابی، آسانسورهای مهمان، رستوران ها و... را که ضروری است به هم نزدیک و از لابی اصلی قابل مشاهده باشند، نشان می دهد. بسیاری از مشکلات در برنامه ریزی هتلها را می توان در صورتی که مهمانها بتوانند مسیر خود را به راحتی در ساختمان بیابند، حل نمود.

 

نمودار شماتیکی

این نمودار چیدمان پیشنهادی برای فضاهای مربوط به جلسات و ضیافات و ارتباط آنها با فضاهای عمومی و خدمات پشتیبانی در هتل را نشان می دهد. معمولاً فضاهای برگزاری مراسم و فعالیتها باید مجزا از سایر اماکن عمومی باشند و در ایجاد و شکل دهی آنها، تفاوت بین سالن جشن، فضای جلسات و فضای ضیافات را قائل شد. علاوه بر این فضاهای خدمات پشتیبانی نیز باید در نزدیکی آنها واقع گردد.

ج- فضاهای خدماتی پشتیبانی

برنامه ریزی و طراحی فضاها خدماتی و دور از دید هتل، که بندرت در دیدرس میهمان هتل قرار می گیرد، برای موفقیت نهایی یک هتل اهمیت حیاتی دارد. نواحی خدماتی پشتیبانی بین 10 تا 15 درصد از کل زیربنا را در تمامی انواع هتلهای مسکونی، به غیر از متل ها و هتل های ارزان قیمت، تشکیل می دهد.

فضاهای کاری آن شامل موارد ذیل است:

- آماده سازی غذا و نگهداری آن

- بارانداز، زباله و انبار عمومی

- نواحی و فضاهای مربوط به کارکنان

- رختشویخانه و خانه داری

- فضاهای مهندسی و مکانیکی

در صفحه بعد نمودار مجاورت خدمات دور از دید پشتیبانی آورده شده است.

 

نمودار مجاورت خدمات دور از دید پشتیبانی

بهترین و کارآمدترین فضای پشتیبانی در هتلها، تمامی بخشهای خدمات غذایی و سایر فعالیتهای دور از دید را در یک طبقه جمع می نماید. این نمودار، یک نوع تشکل را که در آن جفت فضاهای ذیل در مجاور هم قرار می گیرند را نشان می دهد: بارانداز به انبار، انبار آذوقه به آشپزخانه، آشَپزخانه به محل غذاخوری کارکنان، ورودی کارکنان به بخش پرسنل، رختشویخانه به خانه داری، خانه داری به محل تحویل روپوشها و محل تحویل روپوشها به کمدها.

 

نمودار مجاورت خدمات غذایی

در بین تمامی فضاهای خدماتی، محل قرارگیری فضاهای آماده سازی غذا- آشپزخانه اصلی و آبدارخانه ها- مهمترین قسمتها از نظر کارآیی و جلب رضایت مشتریان است. ارتباطات لازم شامل انبار به آشپزخانه به رستورانها، بخش خدمات رسانی به اتاقها به آسانسورها و آبدارخانه سالن ضیافات به سالن جشن.

نواحی و فضاهای مربوط به کارکنان

نواحی و فضاهای مربوط به کارکنان، سومین بخش اصلی را در نواحی دور از دید هتلها تشکیل می دهند.

فضاهای متداول یهنی دفاتر پرسنل، رختکن ها و سالن غذاخوری کاکنان تا حدودی ار هم مستقل ولی با سایر بخشهای دور از دید ارتباط دارند.

فضای مورد نیاز برای این قسمتها بین 55/0 تا 9/0 متر مربع به ازاء هر اتاق می باشد.

در شکل زیر نمودار مجاورت فضاهای مربوط به کارکنان آورده شده است.

 

نمودار مجاورت فضاهای مربوط به کارکنان

فضاهای مربوط به کارکنان باید بصورتی تشکل یابد تا بخش مسئول ثبت ساعات ورود و خروج پرسنل دقیقاً در مجاورت ورودی قرار گیرند. همچنین، بخش های خدمات غذایی. خانه داری. تعمیر و نگهداری و سایر کارکنان، باید بتوانند بدون ایجاد مزاحمت برای فعالیتهای مربوطه به بارانداز، به فضای کمدها، تحویل روپوش ها و غذاخوری کارکنان دسترسی داشته باشند.

- رختشویخانه و خانه داری

فضای رختشویخانه و خانه دار، چهارمین عنصر کلیدی از فضاهای خدماتی یک هتل بزرگ را تشکیل می دهد.

در زیر نمودار مجاورت فضاهای رختشویخانه و خانه داری آورده شده است.

 

نمودار مجاورت فضاهای رختشویخانه و خانه داری

فعالیهای مربوط به رختشویخانه و خانه داری، با وجود اینکه برای کنترل و نظارت بهتر از هم مجزا می باشند، اما باید در مجاورت هم قرار داشته باشند تا بتوان مایحتاج پارچه ای تمیز و همچنین وشاک شستة مهمانها را بسادگی از رختشویخانه به قسمت خانه داری و بخش تحویل روپوش ها انتقال داد. هر یک از بخشها در صورت نیاز، دارای انبار و دفاتر مربوط به خود می باشد.

-  دفاتر باید بصورتی قرار داده شوند که بتوانند فضاهای رختشویخانه و خانه داری را مشاهده و کنترل نمایند.

- انبار جداگانه قفل داری برای مایحتاج پارچه ای برای دپارتمان ها خاص مانند اماکن عرصه غذا و نوشیدنی یا استخر تعبیه شود.

- فضاهای جداگانه قابل دسترسی برای کارکنان شیفت شب ایجاد شود.

بخشهای مهندسی و تأسیسات مکانیکی

قسمت نهایی فضاهای دور از دید، شامل سه عملکرد بهم مرتبط می باشد که توسط مهندس ارشد هتل سرپرستی می شود: دفاتر مهندسی، کارگاههای تعمیرات و سرویس و فضاهای مربوط به تأسیسات مکانیکی و الکتریکی.

 

نمودار مجاورت فضاهای مهندسی

فضای مهندسی تعدادی از کارگاههای مختلف تعمیرات و نگهداری را با فضاهای کوچک دفتری ترکیب می کند که این دفاتر، با افزایش کامپیوترهای مدیریت انرژی و پروژه های بهسازی یا نوسازی مکرر، اهمیت روزافزونی می یابد. فضاهای الکتریکی، مکانیکی باید نزدیک به فضای مهندسی باشد. علیرغم اینکه اتاقهای مختلف تجهیزات را می توان دورتر قرار داد.

* فضاهای تأسیساتی در مکانی قرار داده شود که صدا و لرزش های ناشی از این بخش برای میهمانان ایجاد مزاحمت ننماید.

محل این فضاها در جایی باشد که بتوان تجهیزات بزرگ را نسبتاً راحت جایگزین نمود.

د) دفاتر اداری

- طرح پیشخوان لابی و دفاتر اداری، برای ایجاد واکنش مثبت میهمانان نسبت به هتل حائز اهمیت زیادی است. در حالیکه تمامی میهمانان با پیشخوان لابی در ارتباط می باشند، بسیاری از مراجعه کنندگان با کارکنان بخش فروشگاهی و غذاخوری یا با معاونین مدیریت سرو کار دارند.

بنابراین برنامه ریزی، طراحی و تجهیز فضای اداری هتل نیز، نیاز به توجه زیادی دارد که نباید کمتر از توجهی که نسبت به اتاق خواب ها و فضاهای عمومی مبذول می گردد باشد.

دفاتر اداری کلاً به چهار قسمت تقسیم شده:

* پیشخوان لابی و دفاتر لابی

* حسابداری

* مدیریت ارشد ( EXECUTIVE)

* فروش و تدارکات

- پیشخوان و دفتر لابی

دفتر لابی بزرگترین بخش از چهار قسمت اصلی لابی بوده و بخشی است که میهمانها و مراجعه کنندگان بیش از همه با آن آَنایی دارند.

نحوه ارتباط قسمتهای مختلف این بخش در نمودار صفحه بعد نشان داده شده است.

 

نمودار دفتر لابی:

تشکیلات دفتر لابی که مقابل پیشخوان پذیرش/ صندوق قرار دارد، در اطراف فضاهای کار و پذیرش واقع می باشد. مهمترین ارتباط، ارتباط با دفاتر حسابداری است.

برای طراحی این بخش باید به موارد زیر توجه داشت:

* برای هر فضای کاری ( پیشخوان ) 8/1 متر فضا در نظر گرفته شود و برای هر 150 اتاق یک ایستگاه کاری و یک ایستگاه اضافی تعبیه شود.

* پیشخوان به گونه ای قرار داده شود که از درب ورودی قابل مشاهده و همچنین در معرض دید آسانسورهای میهمان باشد.

* انبار چمدانها و جایگاه پادو نزدیک به پیشخوان تعبیه شود.

* پلان فضای پیشخوان لابی ستون های سازه ای نداشته باشد.

* پلان دفتر لابی بشکلی باشد که بخش رزرواسیون و قسمت اپراتورها نزدیک محوطه پذیرش قرار داشته باشند.

* اتاق صندوق های امانت باید به صورتی طرح ریزی شود که صندوقدار بتواند به امور میهمانان رسیدگی نماید.

* پیشخوان لابی باید به شکلی طرح ریزی شود که بتوان کارکنان بخش صندوق و پذیرش را طبق نیاز کم و زیاد کرد.

* فضای کاری دفتر لابی نباید در معرض دید میهمانها قرار گیرد.

* ملزومات فضاهای پشتیبانی که باید نزدیک به پیشخوان لابی قرار گیرد شامل: تلفن های داخلی، نمایش بروشور، مسئول پیشخوان یا معاون مدیر و ایستگاه پادو.

* کانون های جلب توجه که جنبه تزیینی دارد، در نزدیکی پیشخوان لابی قرار داده شود، اشیایی مناسب برای روی پیشخوان ، نورپردازی، نمای دیوار پشت پیشخوان و علائم مخصوصی برای این فضا دفتر لابی، قسمت پذیرش و صندوقداری را پشتیبانی می نماید. مساحت آن بیش از3/0 تا 5/0 متر به ازای هر اتاق خواب متغیر است. عناصر اصلی در طرح آن، فضاهای کاری وپذیرش است که بیشتر دفاتر دیگر در گرد آنها تجمع نموده اند.

- دفتر حسابداری:

بهترین مکان برای دفتر حسابداری، بخشی از مجموعه اصلی در مجاورت پیشخوان لابی است که می تواند با داشتن فاصله مناسب از این قسمت بطور رضایت بخشی فعالیت نماید. ارتباط اصلی آن با دفتر لابی به دلیل نیاز به اتاق شمارش پول است، یعنی جائیکه مدیران قسمتهایی مانند رستوران ها، پیشخوان های عرضه نوشیدنی و فروشگاهها در آن محل درآمدهای روزانه خود را شمرده و به صندوق واریز می نمایند.

باید حدود 4/0 متر مربع به ازای هر اتاق برای دفاتر حسابداری اختصاص داد.

 

نمودار دفتر حسابداری:

فعالیتهای حسابداری بطو ساده، در پیرامون فضاهای کاری دفتراداری طراحی شده اند.

- دفتر مدیر اجرایی:

مجموعه دفاتر مدیران اجرائی، کوچکترین قسمت از این چهاربخش است. در هتلهای بزرگ، دفتر مدیریت شامل فضاهای ذیل است:

* قسمت پذیرش

* مدیر عمومی

* معاونین مدیر اجرایی

*مدیریت بخش عرضه غذا و نوشیدنی

*منشیگری

ساختمان و ضوابط ایمنی

کلیه ساختمان ها باید تابع انواع قوانین، از ضوابط مربوط به سلامتی، تا امور مربوط به علامت گذاری باشند. هدف از رعایت ضوابط، محافظت مردم در مقابل سیر صحیح و یا یک ساختمان سازی نادرست است. بنابراین مخاطب اصلی، سازه ( شامل مواد و مصالح، بارهای زنده یا مرده) و وضعیت های مربوط به حریق می باشد. هدف، ساختن سازه ای است که در برابر حریق و سایر موارد اضطراری مقاوم بوده و بتواند ساکنین را تا به هنگام خارج شدن از بنا محافظت نماید. ضوابط ایمنی محصول، در خصوص موارد ذیل می باشد.

مقاومت در برابر حریق:

برای عناصر ساختمان ، ضوابط، تعداد ساعاتی را که هر یک باید در مقابل آتش سوزی مقاومت نماید تعیین می کند که این دامنه، بین 45 دقیقه تا 4 ساعت است.

گسترش و پخش شعله ها:

آئین نامه ها، نازک کاریها را بر طبق قابلیت آنها در محدود کردن توسعه حریق بر حسب مقیاس پخش شعله که از صفر ( تخته ازبست ) تا صد ( بلوط قرمز ) می باشد، بیش از پانصد درجه بندی دارد را اندازه گیری می نمایند.

مقاومت مبلمان در برابر حریق:

آئین نامه ها، مبلمان را هم بر حسب پخش آتش و انتشار دود، بخصوص برای کاهش مسمومیت شرح می دهد.

* سیستم های تشخیص، اعلام واطفاء حریق

ضوابط فعلی داشتن سیستم دود سنج و آژیر خطر را الزامی و برای هتلهای بلند مرتبه سیستم کامل آبفشان را در نظر می گیرد.

* وزن و بار ساکنین:

* اتاق کنفرانس

* سایر: توالت ها، انبار و اتاق کپی

مدیر عمومی، اغلب در دید عموم قرار دارد و دفتر و محوطه جلسه او تا حدودی شباهت به دفاتر عمومی پذیرش در سالن دارد. در مواقعی که این امر صادق باشد، لازم است دفاتر بزرگتر طراحی گردیده و نیز در مکانی قرار داشته باشند که ضمن حفظ امنیت ، میهمانان بتوانند براحتی آنها را پیدا کنند.

 

نمودار دفاتر فروش و مدیران اجرائی:

دفاتر مدیران اجرائی معمولاً با مجموعه دفاتر فروش و تدارکات الحاق می گردند، چرا که مراجعه زیاد این لزوم را بوجود می آورد که دفاتر هر دو به راحتی قابل تشخیص و یافتن باشند و علاوه بر این هر دو دارای فضاهای کنفرانس و پذیرش بسیار خوب، آلترناتیو دیگر اینست که مجموعه دفاتر فروش و تدارکات، مجاور سالن جشن و مجموعه اتاقهای جلسات وقاع گردند.

- دفاتر فروش و تدارکات:

گروه چهارم، یعنی دفاتر فروش و تدارکات، مسئول جلب گروههای کاری و سرویس دهی به جلسات و ضیافت در هتل می باشند.

این دسته شامل قسمتهای زیر است:

* پذیرش

* مدیریت فروش

* نماینده فروش

* مدیریت روابط عمومی

* مدیر تدارکات

* مدیر ضیافات

* نماینده ضیافات

* مدیر خدمات مربوط به گردهمایی ها

* اتاق ثبت نام، برای محوطه های مربوط به برگزاری مراسم و فعالیتها

* قسمت منشیگری

* سایر» توالت ها، انبارها، اتاق کپی

از آنجا که بخش فروش ( بخشی که اتاقها را به اجاره می گذارند ) معمولاً معرف امکانات موجود برای جلسات و ضیافات به مهمانهای احتمالی می باشد سوئیت اداری، اغلب در مجاورت فضای برگزاری مراسم و فعالیتهای قرار دارد.

ضوابط، حداکثر ساکنین اتاقها را بر اساس مساحت کف در نظر می گیرد و بر اساس نوع و اندازه فضا تعداد و ابعاد خروجی ها را تعیین می نماید.

* شرایط خروجی ها

آئین نامه، وجود حداقل دو راه فرار اضطراری مستقل را ضرروی می داند و عرض راهروها و حفاظت آنها در مقابل حریق و دود را تعیین می نماید.

---

[1] - IUOTO   

[2] - IHA               3- HOTREC